Abstract:

Bu çalışmada Ahmet Ümit’in 265 sayfalık Sis ve Gece (33. Baskı Everest Yayınları, İstanbul 2012) ve Zülfü Livaneli’nin 481 sayfalık Serenad (1. Baskı Doğan Kitap, İstanbul 2011) adlı romanları bağlamında Türkiye Türkçesinde selamlaşma edimleri üzerinde durulmuştur. Söz konusu romanlardan elde edilen veri bütünlüklü olarak değerlendirilmekle birlikte, Türkiye Türkçesinin bu romanlarda yer almayan kimi kullanımlarıyla ilgili gözlemler de paylaşılmıştır. Selamlaşma dildışı bağlamlarla ve hatta sözsüz olarak da gerçekleşebilen bir eylemdir. Ancak burada bu türden selamlaşmalarla ilgili gözlemler de paylaşılmakla birlikte Türkiye Türkçesine daha çok dilbilimsel olarak işaretlenebilen ve böylece dilbilgisel olarak görünürlük kazanan selamlaşma kalıpları betimlenmeye çalışılmıştır. Bu betimlemeler iletişimdeki yeri bakımından selamlaşma ve selamlaşmama, selamlaşmada taraflar, selamlaşmada aşamalar, selamlaşma ediminin işaretleyicileri (açık işaretleme, kapalı işaretleme, sözsüz selamlaşma), selamlaşma işaretleyicilerinde yerellik-ulusallık-evrensellik, iki işlevli selamlaşma edimleri, yüz yüze olmayan diyaloglarda selamlaşma edimi, selamlaşmanın eşlikçisi davranış biçimleri, asker selamı / asker selamlaşması ve Türkiye Türkçesinde içerisinde selam sözcüğü bulunan söz kalıpları bağlamında yapılmıştır. Selamlaşma işaretleyicilerinin tespiti genel olarak edimbilimin inceleme konusudur. Ancak, selamlaşma bir toplumun değerler sistemiyle ve kültür yapısıyla da doğrudan ilgili olduğu için selamlaşmanın nasıl işaretlendiği konusu, kültür tarihi, toplumdilbilim, dil edinimi ve özellikle de ikinci dil öğretimi alanlarının da ilgi alanlarına girmektedir.

Keywords: