Citation Number
3
Views
196
Downloands
37
İbranice bir terkip olan tikkun olam, dünyayı tamir etmek, onarmak ya da iyileştirmek gibi anlamlara gelmektedir. Günümüzde bu ifade, özellikle Amerikan liberal Yahudi kanat tarafından aktivizm, siyasi katılım ve sosyal adalet çağrı ve çabalarından hayır hasenat işlerine, çevre sorunlarından sağlıklı beslenmeye kadar varan geniş bir alanda slogan olarak kullanılmaktadır. Yahudi dini günlerine ve Yahudi tandanslı toplantılara katılan Amerikan başkanları da konuşmalarında tikkun olamı İbranice aslıyla zikredip, bunun Yahudiliğin özünde bulunan, Yahudi geleneği ve düşüncesinde önemli yer tutan dini bir kural ve/veya vecibe olduğunu dillendirmektedirler. Ancak, terkibin geçtiği dini literatürdeki bağlamlarına bakıldığında, net bir tanımlamada bulunmak zor olsa da modern/moda kullanım alan ve anlamlarını yansıtmadığı görülmektedir. Zaten geleneği temsil iddiasındaki Rabbinik Yahudilik ve onun günümüzdeki uzantısı olan Ortodoks Yahudilikte tikkun olam görmezden gelinen hatta reddedilen bir terimdir. Bu durum terimin Amerika ve İsrail’deki kullanım ve yaygınlık oranlarında da görülmektedir. Dolayısıyla bu makalede, özellikle Mişna’daki kaidelerden hareketle tikkun olam terkibinin dini-hukuki bağlam ve muhtemel anlamları, Yahudi litürjisinde tikkun olam kavramı ve kastettiği anlam ile mistik Yahudilikteki tikkun anlayışı ortaya konulacak, ibarenin modern dönemdeki gelişimi, değişim ve dönüşümü gösterilecektir. Özet: Son yıllarda ve özellikle Amerika’da, İbranice bir terkip olan tikkun olam, aktivizm, siyasi katılım, sosyal adalet, her tür hayırseverlik faaliyeti, çevre sorunları, terörle mücadele ve sağlıklı beslenme gibi geniş bir alanda slogan olarak kullanılmaktadır. Terkibin bu denli yaygınlık kazanmasında ibarenin literal anlamıyla ele alınması ve taşıdığı belirsizlik başat rol oynamıştır. Dolayısıyla bu makale çalışması tikkun olam kavramının Yahudi dini literatüründeki yeri ile modern dönemdeki değişim ve dönüşümünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Kelimesi kelimesine tikkun olam, dünyayı onarmak, tamir etmek ya da iyileştirmek gibi anlamlara gelmektedir. Ancak bu terkibin dini literatürdeki bağlamlarına bakıldığında ne anlam ifade ettiğini net bir şekilde ortaya koymak zordur. Zira süreç içerisinde kimileri tikkun olamı muayyen fıkhi hükümlerin tebdiline yönelik hukuki bir gerekçe olarak ele almış, kimileri ona mesihî döneme yönelik eskatolojik bir anlam yüklemiş, kimileri de mistik bağlamıyla okumuştur. Yahudi dini literatüründe tikkun olam ilk kez Mişna’nın Gittin risalesinde evlenme, boşanma, kölelik, esaret vb. konulara dair verilen bir hükmün gerekçesi olarak basitçe “tikkun olamdan dolayı” şeklinde geçmektedir. Zikredilen konular bağlamında bu kavrama “dünyayı tamir etmek, düzenlemek, iyileştirmek, değiştirmek; topluma çeki düzen vermek, toplumu geliştirmek, toplum düzenini korumak ya da kamu yararını gözetmek” gibi birbiriyle bağlantılı muhtelif anlamlar verilmiştir. Doğrusu bu mevzuların gerekçesi olarak tikkun olamın kadının medeni durumunu netleştirme, Yahudi toplumundan esir kaçırmayı önleme ya da ekonomik kaygılar ve kölelerin yasal statüsünü belirleme gibi bireysel ve toplumsal maslahatları öne alan hukuki bir gerekçe olduğu daha olası görülmektedir. Tikkun olam ibaresinin geçtiği bir diğer kaynak ise aleynu duasıdır. Ancak aleynu duasında tikkun olam Tevrat’ın ve halakanın gözetilip yerine getirilmesi şartına bağlı olarak Tanrı’nın krallığında gerçekleşmesi beklenen bir duruma işaret etmektedir. Dolayısıyla aleynu duasında tikkun olam, güncel kullanım alan ve anlamlarında olduğu gibi dünyanın sosyo-politik ve ekolojik kaygılarını değil, Tanrı’nın egemenliğine olan arzuyu, diğer bir ifadeyle mesihî tasavvura işaret eden eskatolojik bir beklentiyi dile getirmektedir. Modern tikkun olam düşüncesi Yahudi mistik hareket Kabala ile de özdeşleştirilmektedir. Ancak Kabala’da tikkun, içinde yaşadığımız dünyanın sosyo-politik vb. koşullarının iyileştirilmesi ile değil, Tanrısal alemin (sefirot) tamiri ile ilgili bir kavramdır. Daha doğrusu Kabalistler için tikkun insan merkezli değil Tanrı merkezli bir faaliyettir. Bunu gerçekleştirmek için de kişinin Tora çalışmaları yapıp emirleri yerine getirmesi, asketik uygulamalara yönelip manevi, ahlaki ruhsal bir rehabilitasyon sürecine girmesi (tikkun ha-nefeş) gerekmektedir. Tikkun olam teriminin Amerikan siyasi ve sosyal hayatında belli bir yer edinmesi aşama aşama gelişen bir durumdur. Tikkun olam kavramı Amerika’da ilk defa California’da Brandeis Camp Institute’un kurucusu Shlomo Bardin tarafından 1950’lerde kullanılmıştır. Bardin, aleynu duasının ve özellikle bu duada geçen ve genellikle “Tanrı’nın hükümranlığı altında dünyanın mükemmel hale getirileceği vakit” şeklinde tercüme edilen le-takken olam be-malhut şadday ifadesinin Yahudilerin mükemmel bir dünya düzeni için çalışması yükümlülüğüne işaret ettiğini ileri sürmüştür. Tikkun olam kavramının çağdaş kullanım alanına girmesi ise Reformist ve Muhafazakâr (conservative) Yahudi grupların XX. yüzyılın ikinci yarısında başlattıkları sosyal adalet ve hayır işleri gibi programlara bunu isim olarak seçmesiyle olmuştur. Örneğin 1970’lerde Muhafazakâr hareketin ulusal gençlik kuruluşu olan Birleşik Sinagog Gençlik (United Synagogue Youth) tikkun olam ifadesini benimsemiş ve “manevi köprüler inşa etme” (Building Spiritual Bridges) başlığı altında topladığı sosyal eylem programlarını “tikkun olam” olarak değiştirmiştir. Bugün de aynı kuruluş bütün sosyal faaliyetlerini ve hayır hasenat (tsedaka) işlerini tikkun olam projesi üzerinden yürütmektedir. 1970’lerin sonunda ise tekamülcü (progressive) dini ve sosyal değerleri şiar edinen bir kuruluş olan New Jewish Agenda (NJA) ideolojisinin özünü tikkun olam sloganıyla tanımlamıştır. 1986 yılına gelindiğinde ise Michael Lerner kurduğu ve genel yayın yönetmenliğini üstlendiği sol eğilimli liberal bir yayına Yahudiliğin özünü yansıttığı iddiasıyla Tikkun ismini vermiş ve terimin şöhret bulup günümüz kullanım anlamı kazanmasında çok önemli bir rol oynamıştır. Reformist Yahudiliğin 1999 yılında topladığı Pittsburgh Platformu’nda da, Yahudi toplumu dışında kalanlar ve Tanrı’nın bütün yaratıklarıyla olan münasebetlerdeyüksek ahlaki emirlerin yerine getirilmesi Tevrat’ın dünyaya hakim kılınması için gerekli görülmüş ve Tanrı’yla birlikte dünyanın tamir edilmesinin (tikkun olam) mesihi çağın gelişini hızlandıracağı ifade edilmiştir. Burada Reformist hareketin tikkun anlayışı Yahudi toplumu dışını da kapsayan bir evrenselliğe doğru bir evrilmiştir. Son yirmi yıldır halef-selef Amerikan başkanları da katıldıkları Yahudi dini günlerinde ve Yahudi meclislerinde tikkun olamı İbranice aslıyla zikredip, bunun Yahudiliğin özünde bulunan, Yahudi geleneği ve düşüncesinde merkezî yer tutan bir prensip olduğunu dillendirip bilinirlik ve kullanışlılığına katkı vermektedir. Öte yandan bu terim Rabbinik Yahudilikte önemli ya da merkezi bir yere de sahip olmadığı gibi, onun günümüzdeki uzantısı konumundaki Ortodoks çevrelerce de görmezden gelinmektedir. Zaten güncel kullanıma ve dünya gündemine liberal kanat içerisinde sayılan Reformist, Muhafazakâr ve Yeniden Yapılanmacı Amerikan Yahudileri tarafından sokulmuştur. Dolayısıyla tikkun olamın Amerika’daki Yahudi olmayanlar arasındaki bilinirliği İsrail’deki Yahudilerden daha fazladır. Ortodoks öğretinin hâkim olduğu ve şekillendirdiği İsrail’de de tikkun olam bir batı değeri olarak görülmüş ve yok sayılmıştır.
The Hebrew is an abandoned tikkun that means repair, repair, or healing the world. Today, this expression is especially used by the American liberal Jewish wing as a slogan in a broad sphere, from activism, political participation and calls and efforts for social justice to well-being, from environmental issues to healthy nutrition. The U.S. presidents, who participated in Jewish religious days and Jewish talks, also mentioned the fact in Hebrew in their speeches, saying that it is a religious rule and/or vecbe that is in the essence of Judaism, which holds an important place in Jewish tradition and thought. However, considering the contexts in the religious literature in which the latter passed, it appears that it is difficult to find a clear definition, although it does not reflect the modern/mode use area and meaning. It is a term that has already been ignored or rejected in the Orthodox Judaism and its current extension in the claim to represent the tradition. This situation is also seen in the use and prevalence of the term in the United States and Israel. Therefore, in this article, the religious-legal context and potential meanings of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context of the religious-legal context. Summary: In recent years and especially in America, the Hebrew has been used as a slogan in a wide range of fields such as activism, political participation, social justice, all kinds of charity, environmental issues, fighting terrorism and healthy nutrition. In the acquisition of such spread, the literal address of the ibaren and the uncertainty that it carries played a major role. Therefore, this article’s work aims to reveal the place of the concept of tikkunism in Jewish religious literature and the change and transformation in the modern era. The word “to be” means to repair, repair, or heal the world. However, when it comes to the context of this discretion in religious literature, it is difficult to clearly explain what it means. For in the process, some have been treated as a legal grounds for the dissemination of the fictional rulings, some have placed it an ecathological meaning for the Christian era, and some have read it in a mystical context. In the Jewish religious literature, for the first time I have seen the Messiah of Mishna’s Gittin, marriage, divorce, slavery, prison, etc. As a reason for a judgment given on the subject, it is simply "for the fact that I have been complainted". In the context of the topics referred to, this concept has been given various meanings related to each other, such as "reparing, organizing, improving, changing the world; giving the society a check order, developing the society, preserving the society order or monitoring the public interest." Indeed, the reason for these positions is more likely to be a legal reason for individual and social misconduct, such as clarification of the civilian status of the woman, the prevention of the kidnapping of prisoners from the Jewish society or the determination of economic concerns and the legal status of the slaves. Another source of prayer is the prayer. But the observance in the prayer of Allah indicates a situation that is expected to occur in the kingdom of God, depending on the condition that the Tevrat and the hallacon are observed and fulfilled. Therefore, the observance in the prayer of the Lord expresses not the social-political and ecological concerns of the world, as in its current use and meaning, but the desire for the rule of God, in other words, an ecological expectation that marks the Christian design. The idea of modern tikkun being is also identified with the Jewish mystical movement Kabala. But in Kabala, the social-political world in which we live, etc. It is a concept not about the healing of their conditions, but about the repair of the Divine Alemin (sefirot). Indeed, for the Kabalists, the mind is not a human-centric activity, but a God-centric activity. To accomplish this, it is also necessary that the person performs the Tora works and fulfills the orders, to turn to asketic practices and enter into a spiritual and moral spiritual rehabilitation process (tikkun ha-nefeş). The concept of attracting a certain place in American political and social life is a step-by-step developing situation. The concept was first used in America in the 1950s by Shlomo Bardin, the founder of the Brandeis Camp Institute in California. Bardin argued that the prayer of allahin, and in particular the prayer, which is often translated into the form of "the time when the world will be perfected under the rule of God", indicates the obligation of the Jews to work for a perfect world order. The concept of Tikkun being entered into the field of modern use and the Reformist and Conservative Jewish groups XX. In the second half of the century, the programmes such as social justice and good-working they launched were by choosing it as a name. For example, in the 1970s, the National Youth Organization of the Conservative Movement, the United Synagogue Youth, adopted the expression of tikkun and changed the social action programs it gathered under the title "Building Spiritual Bridges" to "tikkun". Today, the same organization is carrying out all its social activities and the work of good hasin (tsedaka) through the project. At the end of the 1970s, he defined the essence of the New Jewish Agenda (NJA) ideology, an organization that promotes progressive religious and social values. In 1986, Michael Lerner gave the name Tikkun to a left-wing liberal publication in which he founded and was the director of general publication, claiming that it reflects the essence of Judaism, and played a very important role in finding the term a reputation and gaining the meaning of today’s use. The Pittsburgh Platform, which the Reformist Judaism gathered in 1999, also stated that the fulfilment of the high moral commandments in the relations of those who remain outside the Jewish society and with all the creatures of God was necessary for the domination of the Tevrat in the world, and that the repair of the world with God would accelerate the coming of the Messiah age. Here the concept of the Reformist movement is an evolution towards a universality that covers the Jewish society outside. For the past twenty years, the latter-selephant American presidents have also mentioned the fact in Hebrew in the Jewish religious days and the Jewish councils in which they participated, saying that it is a principle in the essence of Judaism, which holds a central place in the Jewish tradition and thought, and contributing to its awareness and utility. On the other hand, as this term does not possess any important or central place in Rabbinic Judaism, it is ignored by the Orthodox circles in its current extension position. It has already been introduced into the current use and world agenda by the Reformist, Conservative and Re-Building American Jews, which are considered to be within the liberal wing. Therefore, the awareness among non-Jewish people in America is greater than the Jews in Israel. In Israel, where the Orthodox doctrine ruled and shaped, it was regarded as a western value and was counted out.
Field : İlahiyat
Journal Type : Uluslararası
Article Detail 
Citation Owners
Similar Articles
Journal Information
Listen Paper
Print This Page
Share
Mendeley