Abstract:

Bu çalışmada Türk edebiyatının en önemli yazarlarından Peyami Safa’nın olgunluk çağında kaleme aldığı eserlerden biri olan ve pek çok eleştirmen tarafından yazarın en iyi romanı olarak gösterilen “Yalnızız” romanından seçilen 40 sayfa söz dizimi yönünden ele alınmıştır. Eserin farklı yerlerinden seçilen 40 sayfada tespit edilen 952 cümle yapısına göre, toplamı 681 olan basit ve birleşik cümleler ise yükleminin yerine, yükleminin türüne ve anlamına göre incelenmiştir. 40 sayfada 3077 kelime grubu bulunmuş, bu kelime gruplarının sayısı tablo halinde gösterildikten sonra kelime gruplarının kullanımları hakkında çeşitli yargılara ulaşılmıştır. Eserdeki cümlelerin uzunluğu hakkında bir fikir edinebilmek amacıyla basit ve birleşik cümlelerin kaçar kelimeden oluştuğu ortaya konulmuştur. Bu çalışma ile söz dizimi çalışmalarına katkıda bulunmak ve eserden seçilen bölümlerden hareketle Peyami Safa’nın dili nasıl kullandığını tespit etmek, üslûbu ile ilgili birtakım bilgilere ulaşmak amaçlanmıştır. Elde edilen verilerin yorumlanmasıyla Peyami Safa’nın bu eserde genellikle basit ve kısa cümleleri tercih ettiği tespit edilmiştir. Roman tekniğine çok iyi hâkim olan Peyami Safa’nın eserinde dilin bütün ifade imkânlarından yararlanmaya çalıştığı, tekdüze bir anlatımdan kaçındığı görülmüştür. Yazarın cümle kurmak ve farklı yapıdaki cümleleri bir araya getirmekte büyük başarı gösterdiği, dili muhtevaya göre kullanmak konusunda çok usta olduğu ve iyi bir gözlemci olduğu için tasvire çok önem verdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords: