Abstract:

İnsanoğlu yüzyıllardan beri, çeşitli işlerinin nasıl sonuçlanacağı, geleceğin kendisine neler getireceği hususunu hep merak etmiş ve gelecekte olabilecekleri öğrenebilmek için çeşitli yollara başvurmuştur. Bu yollara genel olarak “fal, kehânet, astroloji” gibi adlar verilmektedir. Diğer milletlerin kültüründe olduğu gibi Türk kültüründe de fal ve kehânet yaygın olarak görülmektedir. O nedenle gerek İslam öncesi gerekse İslam sonrası edebiyatımızda fal ile ilgili eserler görülmektedir. İnsanın geleceğe dair merakını gidermek için kullandığı olaylardan bazıları da Ay veya Güneş tutulması, yeni ay görünmesi, yıldız kayması, şiddetli yağmur veya dolu yağması ya da rüzgâr esmesi, gök kuşağı, şimşek, yıldırım ve deprem gibi bir takım tabiat olaylarıdır. Başka bir deyişle merak hissi, insana tabiat olaylarını kullandırarak gelecekten haber verme konusunda farklı bir yöntem oluşturtmuştur ki buna “melheme” adı verilmektedir. Arap, Fars ve Türk edebiyatında birçok örneği bulunan melhemeler eski eserlerimiz arasında önemli bir yekün oluşturmaktadır. Bu melhemelerden biri de Milli Kütüphane 2727 numaralı mecmûada kayıtlı olan manzum bir metindir. Bu metinde ayın hangi burçta olduğunu çıkarma yöntemi ile ayın bulunduğu burca göre yapılması uygun olan ya da olmayan işler anlatılmıştır. İlgili metni konu alan bu çalışmamızda fal ve melhemelerle ilgili bilgi verildikten sonra adı geçen mecmuada kayıtlı bu manzum metin incelenmiş, transkribe edilmiş, ayrıca metinde geçen kelimeleri içeren bir sözlük de yazıya eklenmiştir.

Keywords: