Özet:

Bu çalışmada, Türk dili tarihinde kelime>enklitik>ek sürecini tamamlamış olan -dAvUK / -dAyUK ve –(y)Uk biçim birimlerinin Türkiye Türkçesi ağızlarındaki uzantıları incelenmiştir. Tarihi metinlerde kullanılan; ancak bugün Standart Türkçede yaşamayan sözcükleri, biçim birimleri, ses değişmelerini ya da anlam nüanslarını Türkiye Türkçesi ağızlarında görmek mümkündür. Bu nedenle Türkiye Türkçesi ağızları, söz varlığı, ses bilgisi, biçim birim özellikleri ve anlam bilgisi bakımından Standart Türkçeden daha zengin bir birikime sahiptir. Sadece Türkiye Türkçesi ağızlarında kullanılan, Standart Türkçede yaşamayan biçim birimlerin tespit edilmesi ve zaman içinde bu biçim birimlerde ortaya çıkan ses, yapı ve anlam değişmelerinin ortaya konması, Türk dilinin tarihsel birikimin kayıt altına alınması ve Türk dilindeki art zamanlı değişmeler bakımından önemlidir. Bu çalışmada, öncelikle enklitik terimi tanımlanmış, kelime>enklitik>ek sürecinin ne olduğu üzerinde durulmuştur. Tarihi metinlerde bu sürecin nasıl geliştiği, söz konusu biçim birimde zamanla ortaya çıkan ses, biçim ve anlam değişmeleri örneklerle ortaya konmuştur. Daha sonra tarihi süreçte unutulan ve bugün Standart Türkçede yaşamayan bu biçim birimin Türkiye Türkçesi ağızlarındaki biçimleri ve anlam özellikleri tespit edilmiştir. Söz konusu biçim birimin Türkiye Türkçesi ağızlarındaki uzantılarını tespit etmek için Türk Dil Kurumu tarafından bilgisayar ortamında hizmete sunulan Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: