Abstract:

Suci Yazıtı Moğolistan’da bulunan ancak daha sonra kaybolan ve bugün nerede olduğu bilinmeyen önemli yazıtlardan biridir. Yazıt 11 satırdan oluşmakta olup ilk dokuz satır aşağıdan yukarıya doğru, 10 ve 11. satırlar ise sağdan sola doğru yazılmıştır. İlk zamanlar Yenisey bölgesi yazıtlarından biri olarak değerlendirilen yazıtla ilgili çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmaların büyük bir bölümünün yazıtın ilk satırıyla ilgili olduğu söylenebilir. Yazıtın ilk satırından hareket ederek çeşitli tarihlendirme önerileri ortaya atılmıştır. Bu önerilerin, yazıtın ya Uygur Kağanlığı dönemine ya da Moğolistan’daki Kırgız egemenliği dönemine ait olduğu yönünde olduğunu söylemek mümkündür. Yazıtta Kırgızların adının geçmesi ve yazıt kahramanının Kırgız olması yazıtın değerini artırmaktadır. Bu makalede yazıtın ilk satırının sonunun kel[tim] ‘geldim’ biçiminde tamamlanmasından kaynaklanan bir anlamlandırma sorunu üzerinde durulmuştur. kel[tim] ‘geldim’ biçiminde tamamlanan satırdan yazıt kahramanının nereden nereye geldiği gibi karmaşık bir durumla karşı karşıya kalınmaktadır. Satırın sonunun kel[igme] ‘gelen’ biçiminde tamamlanması durumunda, kel[igme] ‘gelen’ sözcüğünün, ikinci satırın başında bulunan kırkız oglı ad tamlamasının sıfatı olduğu ortaya çıkmakta, böylelikle yazıt kahramanı bir yerden bir yere gitmemekte, kel– fiili ile Kırgızların orta ve kuzey Moğolistan’ı ele geçirme amaçlı gelişlerinden söz edildiği anlaşılmaktadır. Önceleri Klyaştornıy, Bazin ve Mori tarafından önerilen ata ‘atarak, sürerek’ zarfının satırın anlamsal bağlamına da uyduğu görülmektedir.

Keywords: