Özet:

Arap şiirinde hep kahramanlıklarıyla bilinen Türkler, zaman içerisinde güzellik timsali olarak öne çıkarak yeni bir güzel tipinin oluşmasında rol oynadılar. Arap edebiyatında görülmeyen fakat erken dönem Fars şii-rinde, çeşitli nedenlerle sıkça gerçekleşen savaşlar, yeni bir sevgili tipinin oluşum zeminini hazırlamıştır. Cahiliyeden Emevilere ve de Abbasilere, Abbasilerden Fars şiirine uzanan çizgide oluşan sevgili prototipleri, klasik Türk şiirine de yansımıştır. Bu tipolojilerin bazıları kullanılmamıştır. İster kullanılan, ister kullanılmayan bu tipler ve yansıttığı güzellik unsurları klasik Türk şiirinde tek bir güzelde toplanmıştır. Bu güzel de yüceltilen ve idealize edilen güzel/sevgilidir. Klasik Arap-Fars ve Türk şiirinde konu aşk ise sevgili, onun güzelliği ve güzellik unsurları öne çıkar. Öne çıkan bu unsurları şairler tarif ve tas-vir etmek için adeta yarış içine girmişlerdir. Hedef, sevgiliyi, güzelliğini ve güzellik unsurlarını yüceltmektir. Yüceltilen sevgili, ilk kez Arap şii-rinde yer almıştır. Ümmü'l-İyas da ilk prototiptir. Dolgun bedeniyle boy göstermiş, güzelliğiyle dillere destan olmuştur. Başka bir ifadeyle onu etine dolgun bedeni ve bu bedende yer alan güzelliğini yansıtan parça-lar, Cahiliye gazellerinde ilk güzel tipinin doğuşuna zemin hazırlamıştır. Emeviler dönemindeki sosyolojik değişim Arap şiirinde yeni bir sev-gili tipinin doğuşuna zemin hazırlar. Sosyolojik değisiminyoğun bir şekilde değişim ve dönüşümü Abbasiler zamanında görülmüştür. Bu dö-nemde yeni bir sevgili tipi doğmuş ve Arap güzellik anlayışı da değişmiş, yerine farklı güzellik algısı oluşmuştur. Adı geçen dönemde yaşanan top-lumsal-kültürel dönüşüm ahlaki bozulmalara sebep olduğundan başka bir sevgili tipinin doğuşuna şahit oluruz.

Anahtar Kelimeler: