Abstract:

M.Ö. 9. yüzyılda Uruatri ve Nairi konfederasyonlarının birleşmesi ile Van Gölü’nün doğu kıyısında merkezî Urartu Krallığı ortaya çıkmıştır. M.Ö. 8. yüzyılın başlarından itibaren bu devlet hızlı bir yükseliş göstererek sınırlarını; kuzeyde Transkafkasya, batıda Malatya, güneyde Toros Dağları, doğuda ise Kuzeybatı İran içlerine kadar genişletmiştir. Urartu Krallığı’nın gelişimine paralel olarak siyasi, sosyal, ekonomik, askerî yapısında ilerlemeler olmuştur. Tüm bunlarla birlikte Urartularda üstün bir el işçiliği, özgün bir sanatsal yapı ve son derece ince bir takı zevki ortaya çıkmıştır. Bunların ortaya çıkmasında, Doğu Anadolu’nun maden zenginliğinin Urartular tarafından bilinmesi ve etkin bir şekilde işletilmesi önemli bir etken olmuştur. Urartular bu madenleri işleyerek, silah, günlük kullanım eşyaları ve süs eşyaları yapmışlardır. Madenleri kullanarak takı yapımında ustalaşan Urartular döneminden kalan çok sayıdaki kuyumculuk eseri, bugün ülkemizde ve yurtdışında özel koleksiyonlarda veya müzelerde bulunmaktadır. Bu eserler, Urartu Krallığı’nın sanatta ve kuyumculukta ulaştığı seviyeyi ve kendilerine has üslubu yansıtır niteliktedir. Özellikle bilezikler, o dönemde kutsal sayılan hayvanların başları ve fantastik yaratıklar biçiminde süslenmiştir. Altın, gümüş, tunç ve kurşundan yapılan küpeler ise Urartu halkının hem kadınları hem de erkekleri tarafından yaygın biçimde kullanılmıştır. Büyük bir kısmı Urartu dönemi mezarlarından elde edilen takılar, o dönemde süslenme, büyü, kötülüklerden korunma, statü göstergesi olarak ve ayrıca öldükten sonra kişinin sonsuza kadar korunacağına inanılarak yaygın bir biçimde kullanılmıştır. Urartu döneminden kalan ve Erzincan Müzesinde bulunan bilezik ve küpelerden oluşan takılar, bunların güzel birer örneği niteliğindedir.

Keywords: