Abstract:

TÜRK-SASANİ ASKERÎ İTTİFAKLARI VE SASANİ ORDUSUNDA TÜRKLER   Özet Tarihte bazı kavimler sanat, ticaret, edebiyat, ilim veya harp sanatı gibi belirli alanlarda bir takım kabiliyetleriyle öne çıkmışlardır. Türkler bu hususta askeri meziyetleri ve kurdukları devletlerle dikkat çekmektedirler. Bu sebeple Türk ordusu bozkır kültürü içerisinde ilk taklit edilen müessese olmuştur. Bu etkileşimde Türklerle mücadele eden Çin ve İran bilinen ilk örneklerdir. Bozkır orduları karşısında mağlup olan devletler askeri reformlar yaparken, ordularında Türk askerlerini de savaşçı unsur olarak istihdam etmişlerdir. Tarihte Türklerin Çin, Bizans, Sasani, Emevi, Abbasi vd. devletlerin ordularında yer aldıkları bilinmektedir. Bu durum bazı batılı tarihçiler tarafından genellikle ganimet elde etmek isteyen göçerler ve onların savaşçı vasıflarını parayla satın alıp kullanmaya çalışan yerleşik kültür münasebetiyle izah edilmiştir. Ancak bu görüş bütün münasebetleri açıklamakta yetersiz kalmaktadır. Çünkü Türkler, askerî ittifak, bağlı bir bölgede meskûn olma, ücretli askerlik, savaş esiri veya sığınma gibi şartlarda yabancı ordularda yer almışlardır. Bu şartlar altında Hun, Kuşan, Akhun-Eftalit, Avar, Sabir, Hazar, Göktürkler gibi çeşitli Türk kavim ve devletlerine mensup Türkler, Sasani ordularında görev yapmışlardır. Böylelikle Sasanilerin iç ve dış siyasetlerinde etkili olmuşlar, askerî alanda onları etkilemişlerdir. Ayrıca İslam öncesi ve sonrasında Araplar, Türkleri Sasani ordusunda tanıma imkânı bulmuşlardır. Anahtar kelimeler: Türkler, Sasaniler, Askeri İttifak, Sasani Ordusu.   TURK-SASSANIAN MILITARY ALLIANCES AND TURKS IN THE SASSANIAN ARMY Abstract Some peoples have shined out throughout history with their skills in certain fields such as art, trade, literature, science or art of war. Turks have drawn attention with their military abilities and the states they have founded. That is why the Turkish military has been the first institution to be imitated within the culture of steppe. In this interaction, China and Persia which had fought Turks were the first known examples. While states defeated by steppe armies were reforming their militaries, they employed Turkish soldiers as fighters in their armies. In history, it is known that Turks have taken place in the armies of China, Byzantine, Sassanian, Umayyad, and Abbasid states etc. This has been explained by some Western historians generally with the sedentary culture that tried to buy and utilize the nomads who wanted to capture booty and their warrior qualities. However, this opinion fails to explain all the relationships. Actually, Turks have participated in foreign armies under the conditions such as military alliance, residence in an autonomous region, paid enlistment, being a prisoner of war or asylum. Under such conditions, Turks of various members of the Turkish people and the states such as Hun, Kushan, White Hun-Hephthalite, Avar, Sabir, Khazar, and Göktürks served in the Sassanian armies. By this means, they had impact on the domestic and foreign politics of Sassanians and affected them in the field of military. In addition, Arabs had the opportunity to recognize Turks in the Sassanian armies before and after the birth of Islam. Key Words: Turks, Sassanians, Military Alliance, The Sassanian Army.      

Keywords: