Özet:

Klasik Türk Edebiyatının son temsilcilerinden olan Keçeci-zâde İzzet Molla (1786-1829), edebî eserleri ve bu eserlerdeki mizahi üslubu yanında hazırcevaplığı, nüktedan kişiliği ile döneminin şiir meclislerinin aranan bir ismi olarak tanınmaktadır. Renkli bir kişilik olduğu nakledilen İzzet Molla, “devrinindikkate değer romanı” olarak nitelenen hayatı boyunca yeri geldiğinde sözünü çekinmeden sarf etmiş ve her türlü cezayı göze alarak gördüğü yanlış ve hataları hicvetmekten kendini alamamıştır. İzzet Molla’dan bahseden kaynakların pek çoğu onun eserlerinden örnekler yanında kişiliği etrafında oluşmuş mizahî anlatılara ve hicivlere de yer vermişler, bunların bir araya getirilmesinin faydalı olacağına işaret etmişlerdir. Kaynakların bazen sadece tarihî bir olay veya hiciv, nükte, fıkra, anekdot gibi farklı kayıtlarla yer verdiği bu anlatılar, şairin eserlerine yansıyan mizahi kişiliğinin yanında içinde bulunduğu çevreyi, dönemin edebî muhitlerini ve mizah anlayışını somutlaştırmaktadır. Bu çalışmada, Keçeci-zâde İzzet Molla etrafında oluşan mizahi anlatılar dağınık bir şekilde yer aldıkları kaynaklar taranarak bir araya getirilmiş ve 41 farklı metin tespit edilmiştir. Bu metinler, Prof. Dr. Dursun Yıldırım’ın Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları adlı eseri esas alınarak incelenmiş; edebiyat bilimi açısından bu anlatıların niteliği ile edebiyatımızda mevcut fıkra tipleri içinde Keçeci-zâde İzzet Molla’nın bir fıkra tipi olarak kabul edilip edilemeyeceği araştırılmıştır. Tespit edilen metinler, kültür tarihi ve edebiyat alanlarında yapılacak araştırmalarda kaynak olarak kullanılmak üzere çalışmanın sonuna eklenmiştir. 

Anahtar Kelimeler: