Özet:

Günümüzde farklı coğrafyalarda çeşitli devletler altında yaşayan Türk grupları bulunmaktadır. Bu Türk gruplarının dini de zaman içinde buna paralel olarak farklılaşmıştır. Türk dünyası içinde İslamiyet inancına sahip olan nüfus çok olmakla birlikte Hristiyanlık, Budizm, Musevîlik, Tengricilik vb. dinlere inanan Türkler de vardır. Hatta aynı Türk boyunun farklı dinlere inandığı da görülebilir. Farklı unsurların katkısı olmakla birlikte, temelde Oğuz Türklerinden gelen Türkiye Türkleri ve Gagauzlar buna örnek verilebilir. Benzer durum Kıpçak unsurlarının ağır bastığı Karaylar, Kırımçaklar ve Kırım-Tatarları için de geçerlidir. Kırım-Tatarlardan ayrı olarak Musevî inancını benimsemiş olan Karaylar Hazarların devamı olarak düşünülmektedir. Daha önceleri Kırım yarımadasında yaşamış olan Karaylar çeşitli sebeplerden ötürü başka coğrafyalara göçmüştür. Bu göç günümüz Karay Türkçesindeki diyalektlerin (Kırım, Haliç-Lutsk, Trakay) ortaya çıkmasını sağlamıştır. Kaybolmakta olan Türk lehçeleri arasında başlarda bulunan Karay Türkçesinin ilk yazılı eserleri dinî içerikli İbranî harfli metinlerden oluşmaktaydı. Sözlü edebiyat geleneği de güçlü olan Karay Türkçesi pek çok arkaik özelliği taşımaktadır. Özellikle nesilden nesile aktarıldığı için pek çok arkaik unsuru bilhassa kalıplaşmış ifadelerden oluşan atasözlerinde tespit etmek mümkündür. Bu arkaik unsurlar kendini ses, şekil ve sözvarlığında göstermektedir. Çalışmamızda “Słownık Karaımsko-Rosyjsko-Polskı” adlı eserdeki Karay Türklerine ait atasözleri madde başları içinden çıkarılıp transkripsiyonlu olarak Latinize edilmiş ve bunların Türkiye Türkçesindeki karşılıkları verilmiştir. Daha sonra bu atasözlerinin ses, şekil ve söz varlığı açısından öne çıkan unsurları belli başlıklar altında verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: