Özet:

Mitolojik bir metin olan Narkissos ve Echo, psikanalizde 1800’lerin sonunda kurulan narsisizm kuramına temel oluşturmuştur. Antik Yunan’da efsanevî güzelliğe sahip olan Narkissos adlı genç, suda yansımasını görür ve kendi yansımasına âşık olur. Efsaneye göre sevdiğiyle kavuşmak arzusuyla kendini sulara bırakan Narkissos’tan geriye bugün nergis olarak adlandırılan çiçek kalmıştır. Bu mitle ilişkilendirilerek ortaya çıkan narsisizm, başlangıçta kendi vücudunu seven insanlarda görülen sapkınlığı anlatmak için kullanılmıştır. Sigmund Freud’la birlikte, eşcinsellik anlamında da kullanılan narsisizm, her bireyde görülebilen oto-erotizmden nesne sevgisine giden yolda, doğal bir süreç olarak değerlendirilmiştir. Birincil narsisizm olarak adlandırılan bu süreç, ego idealinin tanınmasıyla sona erer. Ama dış dünyadan çekilen libido, bireyin kendi ‘ben’ine yöneltilirse birinci narsisizm üzerine ikincil narsisizm kurulmuş olur. Libidonun kendi benine yatırılması ise bireyde kendi bedenini seyretmek, kendine hayranlık, eleştirilere tahammül edememek ve daima haklı olduğunu iddia etmek gibi durumlara yol açmaktadır.  Bu bildiride Halide Edib Adıvar’ın Seviyye Talip romanındaki kahramanların narsisizm açısından incelemesi yapılacaktır. 1910 yılında yayınlanmış olan Seviyye Talip yazarın ilk dönem romanlarındandır.  20. yüzyıl başında ülkede yaşanan krizleri kendi hayatında da derinden hisseden yazarlardan biri olan Halide Edib, Seviyye Talip’te dönemin düşünce yapısına uygun olarak Fahir’i bilginin, değişimin kaynağı olarak konumlandırır. Bu konum Fahir’e özellikle karısı Macide’nin hayatını kendi doğruları ve istekleri doğrultusunda değiştirme hakkını verir. Fahir’in Macide’yi aşağı görmesi ve medenileştirilmesi gereken bir ‘nesne’ olarak muamele etmesi, Fahir’deki narsisizminbelirgin görüntüsüdür. Roman bunun dışında da narsisizm açısından değerlendirilebilecek örüntülere sahiptir.

Anahtar Kelimeler: