Abstract:

Bu çalışmada ulusal ve uluslararası boyutuyla ülkelerin kabul ettikleri veya kendilerine dayatılmış olan kalkınma politikalarının uygulanabilirliği ve verimliliği incelenerek, egemen kalkınma kavramının neden reddedilmesi gerektiği açıklanacaktır. Kalkınma salt ekonomik bir kavram olarak görülmüş ve sosyal boyutları göz ardı edilerek Dünya Bankası, IMF gibi uluslararası kuruluşlar tarafından iktisadi kriterler vasıtasıyla yetersiz değerlendirmeler yapılmıştır. Başlangıçta iktisadi büyüme ve kalkınma birbirine eşdeğer kavramlar olarak kullanılmış fakat sonrasında doğru orantılı dahi olmadıkları belirlenmiştir. Bu süreçte Dünya Bankası, IMF gibi kurumların stratejileri doğrultusunda kalkınmak isteyen devletler de uygulanan kalkınma politikalarının ekonomik ve sosyal maliyetlerine katlanmak zorunda kalmışlardır. Tüm başarısız kalkınma girişimlerinde hükümetler hatalı görülmüş ve bu hususta sürekli etkisini arttıran neoliberal politikalar genellikle daha az sorgulanmıştır. Bu sebeple, neoliberal iktisadi düşünceler ekseninde iktisadi bir sistem analizi de genel eleştrilerin beraberinde yer alacaktır. Yapılan kalkınma hamlelerine rağmen yoksulluk probleminin ortadan kaldırılamadığı ve hatta her gün on binlerce insanın açlık sebebiyle hayatını kaybettiği gerçeği kalkınma kavramının yetersizliğini ve bu kavramın reddinin gerekliliğini teyit etmektedir. Bu noktada, insan ihtiyaçlarını beslenme, barınma ve giyinme ile sınırlayan dar görüşün yerine, Amartya Sen’in kapasite yaklaşımı da çalışma içerisinde incelenecektir. 

Keywords: