Özet:

Siyasi tarihimizde demokrasinin kesintiye uğratıldığı ‘ara rejim' olarak yerini alan 12 Mart (1971) dönemi, başta düşünce ve basın özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin kısıtlandığı bir dönemdir. Birçok gazeteci, yazar ve aydının tutuklandığı, gazetelerin kapatıldığı, kitapların toplatıldığı, yayın yasaklarının getirildiği bu dönemde Ortam dergisi, muhalif bir ses olarak ayakta kalma mücadelesi vermiştir. 12 Mart Muhtırası'ndan kısa bir süre sonra haftalık bir dergi olarak yayın hayatına başlayan Ortam, 1971 yılının nisan ve kasım ayları arasında toplam 23 sayı yayımlanmıştır. Günlük, büyük gazetelerin ardından yüksek tirajıyla geniş bir okur kitlesine ulaşan dergide Mümtaz Soysal, Muammer Aksoy, Hıfzı Veldet Velidedeoğlu gibi akademisyenlerin yanı sıra, İlhami Soysal, Ali Sirmen, Nimet Arzık, Nadir Nadi, Sadun Tanju, Refik Erduran gibi o dönemin olduğu kadar günümüzün de önemli gazetecileri/yazarları görev almıştır. Aydın Engin, Osman Ulagay ve Uğur Mumcu ise profesyonel gazeteciliğe Ortam'da başlamışlardır. Bu çalışmanın amacı, Ortam dergisinin 12 Mart dönemindeki muhalif duruşunu ortaya koymaktır. Ortam'ın yayımlanmış toplam 23 sayısının, tekil tarama yöntemiyle nitel içerik analizi yapılmış ve derginin yazı işleri müdürlerinden Aydın Engin'le görüşülmüştür. ‘Partilerüstü Hükümet' ve ‘Reform Hükümeti' olma iddiasıyla göreve gelen Nihat Erim Kabinesinin uygulamalarına, başta anayasa değişikliği olmak üzere karşı çıkan günlük basının ayrıntılı yer vermediği dönemin siyasi duruşmalarına sayfalarını ayıran işçi haklarını, temel hak ve özgürlükleri savunan Ortam'ın, demokrasiden yana bir duruş sergilediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: