Özet:

Öz: Yeryüzünün bütün ortamları (katı, sıvı, gaz, canlı ve insan) ile bunların etkileşimlerini ifade edecek sistem kavramı, yer sistemi olarak tanımlanmaktadır. Doğal kaynakların tükenmesi ve çevre sorunlarının hızla artması; yaşamakta olduğumuz sistemde planlama çalışmalarının giderek önem kazanmasına neden olmaktadır. Planlama anlayışındaki gelişmeler günümüzde stratejik ve ekolojik (çevreyle ilgili/çevresel) planlama anlayışlarıyla temsil edilmektedir. Mekansal planlama çalışmalarında, doğal ve toplumsal faktörlerin daha fazla dikkate alınması gerektiği farklı disiplinler tarafından ele alınmaktadır. Fakat güncel planlama yaklaşımlarının sürdürülebilir kaynak kullanımı açısından ihtiyaca yanıt vermekten uzak oldukları düşünülmektedir. Bu nedenle çalışmada, Türkiye örneğinden hareketle, planlama yaklaşımlarındaki eksikler sorgulanarak ve yer sistemi bilgilerinden de yararlanılarak bir planlama yaklaşımı oluşturulmuştur. Türkiye’de kaynak kullanımı sürdürülebilirlik açısından sorgulandığında tam anlamıyla tıkanma görülmektedir. Bu bağlamda; insanlığın doğal ve sosyal bilimler konusundaki birikimleri, yaşadıklarından anladıkları, güncel çevre sorunlarından öğrendikleri sonucunda “Hakça/gerçekçi planlama (HG/P)” olarak tanımlanan bir yaklaşım geliştirilmiştir. Türkiye’de gündeme gelecek her türlü girişimde, öncelikle bu sahada yapılan planlamalar konusundaki tıkanmanın dikkate alınması gerekmektedir. Sonuç olarak çalışmada önerilen “Hakça/gerçekçi planlama” yaklaşımının yer sistemi bütünü ve ülke geneli dikkate alınarak uygulanması; tıkanmanın giderilmesindeki birincil adım olarak görülmektedir. Bu adımla; ülke kaynaklarının sürdürülebilir planlamasının gerçekleştirilebileceği ve doğal kaynak tahribatının önüne geçileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: