Abstract:

Postmodern roman, biçimsel deneyselliğin ön plana çıktığı bir roman türüdür. Bu nedenledir ki, edebiyat ve toplum arasındaki ilişkiyi eserin içeriği ile kuran edebiyat sosyolojisi çalışmaları, postmodern romanı sosyolojik olarak değerlendirebilmek üzere yetersiz kalmışlardır. Postmodern metinlerin analizinde, edebiyat sosyolojisi çalışmalarının yerini edebiyat tarihi, karşılaştırmalı edebiyat ve kültürel incelemeler gibi alanlar almıştır. Dolayısıyla bu metinlerin toplumsal olanla bağı eksiktir. Bu çalışmada postmodern romanın biçimsel özelliklerini sosyolojik olarak anlaşılır kılmak hedeflenmiştir. Bu maksatla biçimin nasıl bir toplumsal gerçekliği temsil ettiği gösterilmek istenmiş; roman ve toplumsal gerçeklik arasındaki ilişki tarihsel olarak betimlenmiş ve sonuç olarak, yüzyıllar içinde toplumsal gerçeklik anlayışı değiştikçe romanın kurgusal öğelerinin farklı biçimsel görünümlere büründüğü gözlenmiştir. 18. yüzyıl romanı kolektif geleneksel bir anlayışın yerine bireysel gerçekçiliği, 19. yüzyıl romanı, edebi eser ve dışsal gerçeklik arasında birebir bir ilişki olmasını arzulayan gerçekçi bir gerçekçiliği benimsemiş; 20. yüzyıl modernist romanı ise parçalanan gerçeklik anlayışı sonucu bireyin içsel dünyasını temsil etmiştir. Denilebilir ki farklı gerçeklik anlayışları ve bu anlayışların farklı temsilleri söz konusudur. Postmodern roman da toplumdaki yeni gerçekliğin bir ürünü, edebiyat alanındaki yansımasıdır. Makro teorilerin yerini mikro teorilerin aldığı, hakikat anlayışının parçalandığı, rasyonel öznenin yadsındığı, tekil düşüncelerin yerini çoğulluğa bıraktığı yeni bir gerçeklik anlayışıdır bu.  Tanrının ya da insanın merkeze alındığı kendinden önceki düşünme biçimlerinden farklı olarak öznenin dil olarak belirdiği bir gerçeklik anlayışıdır. 

Keywords: