Abstract:

Sedat Veyis Örnek’in Anadolu Folklorunda Ölüm (1971) başlıklı çalışması ölüm öncesindeki, ölüm sırasındaki ve ölüm sonrasındaki âdetlerin çok sayıda örneklendirilmesiyle, bugün de özgünlüğünü ve biricikliğini koruyan kapsamlı bir çalışmadır. Örnek’in gençlik döneminde yazdığı gazete yazılarında köye ve köylüye yaklaşımı, Anadolu Folklorunda Ölüm’de geleneksel kültürü kavrayışı, ayrıca geleneksel kültürü hümanist ve evrenselci bir bakışla ele alması, Mavi Anadolucuların kültüre yaklaşımını çokça anımsatmaktadır. Örnek, çalışmasında, evrenselci bir bakış açısıyla çok zengin bir halkbilimsel malzeme sunsa da detaylı bir biçimde işlenmiş bir yorumda bulunmamaktadır. Kendisi bu çalışmayı yapma nedeni olarak doğum ve evlilik üzerine çok sayıda çalışma yapılmış olmasına rağmen ölüm üzerine o kadar çalışılmamış olmasını göstermektedir. Örnek’in bu açıklaması kendisini ölüm üzerine çalışmaya iten nedenlerden sadece birisidir. Örnek’in gerek diğer akademik çalışmalarında ölüme ilişkin kullandığı malzemenin sıklığı, gerek yazdığı sanatsal metinler ile çevirilerinde ölüm temasının yoğunluğu, gerek Kore Savaşı deneyimi gerekse babasını kalp rahatsızlığı yüzünden kaybetmesi ve kendisinin de ömrü boyunca geçirdiği kalp spazmları ve kalp krizleri yüzünden ölüm düşüncesi her an yanı başında biri olarak yaşamış olması bu konuya eğilmesini açıklamaktadır. Tüm bu nedenlerden ötürü de Anadolu Folklorunda Ölüm çalışmasında ölüme ilişkin âdetlerin oluşmasında ve işlenmesinde korkunun büyük bir etken olduğunu ileri sürmesi hem metindeki psikanalitik kavramsallaştırmayı açıklamakta hem de kişisel dünyasından gelen motivasyonun anlaşılır olmasını sağlamaktadır.

Keywords: