Özet:

Orhan Pamuk “Kafamda Bir Tuhaflık” romanında Türkiye’nin son elli yılını biçimlendiren içgöç ve buna bağlı olarak gecekondulaşma ve kentleşme sürecinde ortaya çıkan “tuhaflıkları” anlatılaştırmıştır. Romanın temel kavramı olan “tuhaflık”, romanın erkek kahramanı Mevlut’un bir kez görüp âşık olduğu ve mektuplar yazdığı güzel kızla değil, onun çirkin ablasıyla evlendiğini anlaması ile başlar. Romanın yazınsal merkezini belirginleştiren izleklerden biri de söz konusu anlatı zamanı içinde ortaya çıkan politik ayrımlaşmadır. Yazar, özellikle yetmişli yıllarda ortaya çıkan ve giderek toplumun büyük bir bölümünü kapsayan ve “milliyetçi- ülkücü” ve “solcu- devrimci” diye nitelenen politik ayrımlaşmayı ya da cepheleşmeyi anlatıya katmıştır. Söz konusu politik cepheleşmede sağ kesimi, romanın başkahramanı Mevlut’un, onun amcaoğulları Korkut ve Süleyman figürlerinde, sol kesimi ise arkadaşı Ferhat figüründe yazınsallaştırmıştır. Orhan Pamuk, romanda betimlediği siyasal ayrımlaşmayı, köyden göçle gelenlerin İstanbul’un etrafında oluşturdukları gece kondu semtleri ile de ilişkilendirir böylece, bu yeni mahallelere politik bir kimlik kazandırır. Yazar, siyasal cepheleşmenin iki tarafının iç farklılıklarını, kendilerine özgü sloganlarını ve duvar yazılarını betimlemek suretiyle, bir yandan anlatı zamanıyla ilgili anımsama kültürünü belirginleştirir. Öbür yandan da 1970’li yılların siyasal olaylarını anlatmak suretiyle, okuyucuyu söz konusu cepheleşme ile eleştirel değerlendirmeye özendirir. Romanda anlatılaştırılan politik cepheleşme, cepheleşme eğilimini pekiştirmeyi değil, kör şiddetin dışlanmasını, böylece barışçıl ve insancıl bir tarih bilincinin oluşumuna katkı yapmayı amaçlar. Orhan Pamuk, “Kafamda Bir Tuhaflık” romanında toplumsal ve kültürel olguları ve olayları ü yazınsal bir yetkinlikle romanına yansıtmıştır. Yazar, Alman filozof ve yazar Friedrich Schiller’in aynı adı taşıyan yapıtından esinlenerek kaleme aldığı “Saf ve Düşünceli Romancı” adlı denemesinde geliştirdiği yazınsal düşüncelerini, “Kafamda Bir Tuhaflık” romanında edimselleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler: