Özet:

Dünyada ve Türkiye’de uygulanmaya başlanan neo-liberal politikaların etkisiyle tarımda hızlı bir dönüşüm sürecine girilmiştir. Tarımda yaşanan çözülmenin önemli sonuçlarından biri de kırsal alanlarda yaşayan kesimlerin üretimden çekilmesi ve şehirlere göç etmek zorunda kalmalarında ortaya çıkmıştır. Osmanlı dönemi ve ekonomik düzeninden bu yana varlığı gözlenen bir emek biçimi olarak mevsimlik tarım işçiliği yeni dönemde daha da yaygınlaşmıştır. Kırdan kopuş ve göç süreci karşısında mülksüzlük, güvencesizlik, yoksulluk, sosyal-ekonomik sermaye yetersizliği gibi çok sayıda olumsuzluğu bir arada yaşayan geniş grupların geçinme ve hayatta kalma stratejisi olarak tarımda mevsimlik işler yaşamsal nitelik kazanmıştır. Türkiye’de mevsimlik tarım işçisi olarak çalışan kesimin sayısının 3-4 milyona ulaştığı tahmin edilmektedir. Son yıllarda Suriye’den savaştan kaçan ailelerin de yöneldiği mevsimlik tarım işçilerinin önemli bir bölümünü Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde göç eden aileler oluşturmaktadır. Bu çalışmada mevsimlik tarım işçiliğinin yoğun olarak yaşandığı ve tarihsel bir geçmişe sahip olduğu Ankara Polatlı’da yapılan saha araştırmasının verilerinden hareketle mevsimlik tarım işçilerinin demografik ve sosyo-ekonomik özellikleri yanında göçmen nitelikleri ve çalışma ilişkileri ele alınmıştır. Bu doğrultuda, nicel ve nitel araştırma tekniklerinin birlikte kullanılması yoluyla mevsimlik tarım işçileri için önemli bir çekim merkezi olan Ankara-Polatlı’nın iki köyünde çapa ve hasat döneminde çalışan kadınlar, erkekler, çocuklar, aracılar, işverenler, yerel halk ve muhtardan oluşan toplam 47 kişi ile derinlemesine görüşmelerin analizine yer verilmiştir. Ayrıca iki köyde 310 tarım işçisi ile yapılan anket çalışmasının verilerinden yararlanılmıştır. 

Anahtar Kelimeler: