Abstract:

İnsanın yaratılış gayesi Allah’a kulluktur. Din, insanın Allah ile irtibatını sağlar. Allah’a inanma ve ibadet bir bütün olarak dinin asli unsurlarını meydana getirir. Bu açıdan bakıldığında ibadetler, inanç sisteminden sonra dinde ikinci önemli alanı oluşturur. İbadetlerin Allah ve Resulünün bildirdiği biçimiyle yapılması esastır. Dindeki konumu, inancın korunmasındaki rolü ve dinin gündelik hayatta dışa akseden simgeleri (şeâir)/pratikleri olma özelliği sebebiyle ibadet konuları dini öğreti ve literatürde önemini her dönemde korumuş ve fıkıh kitaplarının ilk konularını oluşturmuştur. Bu bağlamda bir Hanefî fıkıh, usûl ve kelam âlimi olan İbnü’l-Hümâm’ın ibadetler alanındaki fıkhî yaklaşım ve değerlendirmelerinin fürû’ fıkıh açısından tespit ve değerlendirmesi bu makalenin amacıdır. Çalışmada İbnü’l-Hümâm’ın mezhep içi ve mezhepler arası mukayeseye yer verişi, mezhep taassubuna düşmemeye özen göstermesi, kolaylaştırma ilkesini kullanışı, Hz. Peygamber sonrası dönemde gerçekleşen değişimlere yaklaşımı, ortaya koyduğu görüş, değerlendirme ve tercihlerinde ‘tashih mercii’ konusunda özeni gibi hususlardaki metodu, tercihleri ve değerlendirmeleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Makalede müellifin kendi fıkıh ve usûl alanındaki eserleri -özellikle Fethu’l-kadîr- esas alınmıştır.

Keywords: