Abstract:

Mukataa usulü Osmanlı mâliyesinin vergi (gelir) toplama biçimlerinden biridir. Buna göre maden işletmeleri, tuz, şap vs. kaynakları, şehirlerdeki bedesten, tabakhane, boyahane, kasaphane, şem hane gibi ticarî ve sınaî İşletmeler, tamga, mizan, bac gibi gümrük vergileri ile iskeleler mukataa usulü ile işletiliyorlardı. Bunlardan her birine meselâ boyahane mukataası, bedesten mukataası, mizan mukataası, gümrük mukataası, iskele mukataası gibi adlar verildiği gibi bir sancak veya kazadaki mukataaların tamamını ifade etmek için de mukataa ya da mükâfat deniyordu.Mukataalar dirlik olarak tevcih edilmeyip geliri doğrudan merkez hazineye (hazine-i âmire) alınırdı. Mukataalarla ilgili her türlü işlemi de hazine-i âmire yürütürdü. Mukataa gelirlerinin hazinede toplanması iki yolla gerçekleştiriliyordu: İltizam ya da emanet.

Keywords: