Özet:

Türkçe transkripsiyon metinleri Batı Türkçesinin Osmanlı sahası içerisinde, Arap alfabesinin gölgelediği bazı fonetik ve morfolojik değişim ve gelişmeleri görmemizi sağlayan önemli verilerdir. Genellikle Batılı Türkologlar tarafından yapılmış çalışmalarla bu metinler dil alanında uzmanlaşmış araştırıcıların istifadesine sunulmuştur. Benim çalışmam 17. yüzyıl transkripsiyon metni olan, 12 yıl İstanbul'da bulunmuş İtalyan çevirmen Antonio Mascis'in 1677 yılında Floransa'da bastırdığı Vocabolario Toscano, e Tvrchesco adlı sözlüğü üzerine olacaktır. Toskana Grandükü Cosimo iii'e (d.1642-ö.1723) ithaf edilen sözlük XXXIV+38+290 sayfadan oluşur. Grandük'e övgü ile başlayan ilk bölümün ardından ikinci bölümde Türkçenin dilbilgisi kuralları ele alınır. Mascis'in grameri Vladimir Drimba'ya göre 1641'de Roma'da basılan Giovanni Molino'nun Dittionario della lingua Italiana, e Turchesca'sının içinde yer alan Türkçe gramerinin üzerinde değişiklik yapılmış bir imitasyonundan ibarettir. Drimba, aynı zamanda sözlüğün de imitasyon olduğunu belirtir. O dönemde intihalin yaygın olduğunu ve hatta telif hakkı kavramının olmadığını düşünürsek bu gayet normal karşılanmalıdır. Fakat Mascis'in sözlüğü gerek Türkçe kelimelerin telaffuzu gerekse yeni Türkçe kelimeler ilavesi ve İtalyanca madde başları yönüyle Molino'dan bir hayli farklılıklar gösterir. Mascis'in sözlüğü özgün bir eser olmasa dahi Molino'nun kötü bir taklidi değil, 1641'den 1677'ye İstanbul ağzındaki bazı değişmeleri gösteren gözden geçirilmiş yeni bir baskı olarak düşünülebilir. Bugünün yaklaşımıyla, Mascis'inbüyük hatası eserinde hiçbir şekilde Molino'dan bahsetmemiş olmasıdır. Araştırmam bahsedilen bu farklılıkları ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: