Abstract:

17.yy. sonları ile 18.yy.’ın başlarından itibaren Osmanlı Devletinin batı karşısında yenik düşmeye başlaması üzerine bu gidişata çözümler ‘batıya yöneliş’ politikasını doğurmuştur. 1839 yılında kabul edilen Tanzimat Fermanı ile batıya yönelişin ilk adımı atılmıştır. 19.yüzyıl Osmanlı mimarisinde değişen zaman içerisinde değişen mekânların oluşturduğu bir anlayış hâkim olmuştur. Bu dönem Osmanlı sanatı açısından da bir değişim noktası olarak kabul edilmektedir. Osmanlı sivil mimari örnekleri daha belirgin bir biçimde bu Avrupalı tarzlara yönelirken, dini mimari eserleri gelenekçi yapısını korumaya çalışmış, daha ziyade cephe düzenlemeleri ve süslemede batı etkisi kendini hissettirmiştir.           19.yüzyıl Osmanlı içerisindeki gayrimüslim ve Levantenlerin etkileşimleri, ağırlıklı olarak yaşadıkları yerleşimlerdeki mimari yapılara, özellikle konutlara yansımıştır. Konutların cephe anlayışına 19.yüzyıl Avrupa sanatının eklektik üslubu hâkim olmuştur. Batılılaşma dönemi sanat hareketleri içinde 19.yüzyılın ikinci yarısında kendini hissettiren, Avrupa’da başlayan ve moda haline gelen eklektik veya seçmeci anlayış Osmanlı konutlarını da etkilemiş, bu üslubu yansıtan deneysel eserler yapılmaya başlamıştır. Barok sanatı yerini Neo Klasik sanata bırakmış, geçmişin klasik temaları üzerinde durulmuştur. Geçmişin sanat anlayışına ait biçimsel ögeler eklektik anlayışın esnek anlayışıyla ayrı ayrı ya da farklı dönemler de olsalar da bir arada kullanılabilmişlerdir. Bu anlayışta planlarda temel tipolojiye sadık kalınsa da cephe düzeni ve elemanları Yeni Klasik ve Barok üslubunun bezemeleriyle donatılmaya başlamıştır.           19. yüzyılda Samsun’un liman ticaretinin iç kesimle olan yol bağlantısıyla ana arter durumunda olması gibi etkenler dolayısıyla kentin ekonomik açıdan kalkınması ve kentsel gelişiminde önemli bir yere sahip olduğu görülür. Bu durum kentte sivil yapıların gelişmesinde de önemli bir rol oynar. 

Keywords: