Özet:

Psikolojik problemleri olanların etiketlenmesi ve damgalanması, insanların hayatlarının birçok alanını olumsuz etkilemektedir; örneğin yardım arama davranışlarının engellenmesi, tedavi sonrası topluma entegrasyonlarının zorlaşması, damganın içselleştirilmesi ve toplum temelli tedavilerin başarısının bozulması gibi. Var olan tutumların belirlenmesi ilişkili faktörler hakkında değerli bilgi sağlayacağından bu çalışmada “akıl hastası” kimliğine yönelik tutumların araştırılması amaçlanmıştır. Tutumların ölçülmesinde, Şehitoğlu (1988) tarafından geliştirilmiş olan, tutumları ‘gereksinen sosyal mesafe’ aracılığıyla ölçmeyi hedefleyen ölçek kullanılmıştır. Katılımcılar, 149 üniversite öğrencisidir ve 94’ü kadındır. Gereksinen sosyal mesafe kriterine göre,çok reddedilen durumlar (beşli likert üzerinde puanlaması≥3 olan maddelere göre) şöyledir: “Bir yakınının bu kişiyle evlenmesi” (%33,6), “bu kişiyle işyerinde aynı odada çalışmak” (%30,9), “apartmanda kapı komşusu” (%29,5), “müstakil evlerde yan yana komşu” (%26,2) olmak, “şehir içi otobüste yan yana” (%23,6), ve “şehirlerarası yolculukta yakın koltuklarda” (%12,1) oturmak. "Yakın sosyal durumlar" için %12,1 ile %33,6 arasındaki oranlarda, orta düzey ve üzerinde sosyal mesafe ihtiyacı saptanmıştır. Diğer yandan 1 ile 5 arasında puanlanan beşli likert tipi derecelendirme gözönüne alındığında, "hiç rahatsız etmez" seçeneği dışındaki, yani birin üzerinde puanlanan tüm seçeneklerin tamamen önyargısız ve ayrımcılıktan uzak olarak kabul edilemeyeceği açıktır. Bulguların 29 yıl önce aynı ölçekle ölçülmüş tutumlarla karşılaştırılması, yakın durumlarda daha fazla sosyal mesafe gereksiniminin günümüzde de geçerli olduğunu hatta bugünkü oranların çok daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Tutumlardaki bu olumsuz yöndeki yükselişin sebeplerinin araştırılması psikolojik problemleri olan bireylere yönelik etiketleme ve damgalamanın azaltılması çabalarına potansiyel katkıları bakımından önemlidir. Farkındalık yoluyla olumlu tutumlara yol açma potansiyeli, tutum araştırmalarının önemini artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler: