Özet:

Afganistan uzun asırlar boyunca Türk hâkimiyetinde yaşamıştır. Hâlen dahi birçok kaynakta ülkenin kuzeyi Güney Türkistan, Cenûbî Türkistan, Türkistan-ı Sagir, Bend-i Türkistan, Afgan Türkistan’ı gibi adlarla anılmaktadır. Bu tür adlandırmalar yabancı kaynaklarda da karşımıza çıkar: Afghan Turkestan, South Turkestan, Bande Turkestan, Южный Туркестан vb. Ülkede Özbek ve Türkmenler ağırlıklı olmak üzere Kazak, Kırgız, Afşar, Kızılbaş gibi küçük Türk toplulukları mevcuttur.  Afganistan’daki hâkimiyette oldukları uzun asırlar boyunca Türkler; Ali Şîr Nevâî, Hüseyin Baykara gibi Doğu Türk dilinin ve şiirinin büyük şahsiyetlerini yetiştirmişlerdir. Bu süre zarfında bir Türk yurdu olan bu bölgede, Türkler hâkim oldukları sürece diğer dillere karşı yok edici bir siyaset yürütmemişlerdir. Buna karşılık Türkler iktidarlarını kaybettiklerinde hâkimiyete gelenler ne yazık ki Türklere aynı hoşgörüyü göstermemişlerdir. Uzun mücadeleler sonunda ülkedeki Türklerin kültürel hakları yakın dönemlerde iyileştirilmiş; fakat yine de istenen ölçüye ulaşılamamıştır. Ülkemizde Afganistan’daki özellikle Özbek ve Türkmen topluluklarının dil ve edebiyatları üzerine aşağıdaki yayımlar yapılmıştır. Ancak söz konusu çalışmaların sınırlı sayıda olduğu, yeterli olmadığı görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler: