Özet:

Estetik sanat dalları ve psikolojiyle ilgili bir terim olan einfühlung, süjenin (insan, sanatçı, okur, yazar, şair) varlık âleminde gördüğü bir objeyle duygusal bir ilişki kurması ve o an yaşadığı ruh hâline göre onunla özdeşleşmesidir. Almanca kökenli bir sözcük olan einfühlungun Türkçedeki karşılığı özdeşleyimdir. Akademik dilde kullanılan terimin Türk Dil Kurumuna ait sözlükte anlam karşılığı yoktur. Sözcük her türlü nitelik bakımından eşit, ayırt edilmeyecek kadar benzer ve aynı anlamlarına gelen özdeş sözcüğünden türetilmiştir. Einfühlung teorisi hakkında yapılan bilimsel çalışmalar einfühlungun estetik sanat dallarının dışında farklı disiplinlerle de ilişkili olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu disiplinler arasında özellikle edebiyat, einfühlung teorisi bağlamında incelenebilecek oldukça zengin kaynaklara sahiptir. Türk edebiyatınınönemli şairleri arasında bulunan Tevfik Fikret, Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ziya Osman Saba gibi bazı popüler şairlerin şiirleri einfühlung ilişkisi bağlamında okunup analiz edilmiştir. Bütün bu çalışmalar einfühlung teorisinin edebiyatla olan yakın ilişkisini göstermesi bakımından önemlidir. Fakat bu alanda yapılan çalışmaların niceliği oldukça sınırlıdır. Bu araştırmanın temel amacı da einfühlung teorisinin edebiyatla olan yakın ilişkisini pratik bir örnekle ortay koymak; bu alanda daha önce yapılan akademik çalışmalara katkı sunmaktır. Çalışmamızın özel amacı ise Necip Fazıl Kısakürek’in estetik değeri yüksek felsefî şiirlerinde retorik amaçlı kullandığı objeleri, einfühlung ilişkisi bağlamında analiz etmektir. Süjenin einfühlung ilişkisi kurduğu objeler: hayvan türlerine ait unsurlar,  bitki türlerine ait unsurlar ve cansız türlere ait unsurlar olmak üzere üç alt kategoride değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda üç önemli bulguya ulaşılmıştır. Birincisi: Şairin einfühlung ilişkisi kurduğu objeler, inişli çıkışlı hayat macerasına göre simgesel bir değer taşımaktadır. İkincisi: Sanatını fikir çilesi üzerine kurgulayan şair, yaşadığı ruh hâline göre objeyle özdeşleyim ilişkisi kurmuş ve bu özdeşleyimi estetik bir hazza dönüştürmüştür.  Üçüncüsü: Necip Fazıl Kısakürek, einfühlung ilişkisi kurduğu tabiat unsurlarını şiirlerinde retorik amaçlı kullanmış; kullandığı bu retorik unsurlarla şiirlerinin estetik değerini güçlendirmiştir.

Anahtar Kelimeler: