Özet:

Şah İsmail Hatâyî (1487-1524) İran’da kurulan Safevi devletinin hükümdarı ve XVI. yüzyıl siyasi tarihinin önemli bir karakteri olmasının yanı sıra, edebî şahsiyeti bakımından da Türk şiirinin önde gelen isimlerindendir. Bu nedenle gerçek tarih ileriye doğru çözüldükçe ağacın asıl kökleri de ortaya çıkacaktır. İslam coğrafyasının kısa ancakköklü mahlasına sahip şairlerinden Şah İsmail Hata’i’nin vücut bulduğu Şah & Sultan romanı, şeyhlikten şahlığa geçişin; kılıçla, şiirle ve aşkla var edilmeye çalışılan iktidarın adıdır. İki ayrı kimliği taşımanın çelişkilerini, çatışmasını yansıtan; aynı zamanda insanoğlunun öfkesini, çaresizliğini, yakarış ve cesaretini imleyen roman, Hata’i nezdinde bir topluma ayna tutar. Bu bağlamda birey ve toplumların var oluşlarını sağlayan temel güç, köklerinden bugüne taşıdıkları aşkları, var olma kaygıları ve kendilerini buldukları kavramlar, simgeler/semboller dünyasıdır. Dolayısıyla bu kavram ve semboller sayesinde topluluklar gerçek tarih bilincine erişirler. Büyük bir tarihin bilinci/bekçisi olarak sunulan ve incisinde can bulup geleceğe akmak isteyen kahramanın, bugünü-hali-geleceği simgeler dünyası ile okuyucuya taşınmıştır. Şah & Sultan romanı, Hata’i-aşk-iktidar üçgeninde şekillenmiş, başkişinin fiziksel zaman ve uzamda kavuşamadığı “aşk”ı ekseninde kendini bulan benliğin tezahürü olarak sunulmuştur. Çalışmanın temel amacı da romanın belleğini oluşturan değerler, değerlerin aktarımını sağlayan kavram ve simgeler ışığında, aşkı-iktidar altında rüzgâra ve ateşe doğru yol alan bir hükümdarın arayışlarını, kendini ve toplumunu bulma serüvenini anlamlandırmaktır.

Anahtar Kelimeler: