Özet:

İnsan zihninde, kötü ve olumsuz çağrışım uyandıran bazı kelimelerin iyi ve olumlu bir anlam kazandırılarak söylenmesi “güzel isimlendirme” olarak tanımlanmaktadır. Her şeyin sonu olduğu gibi yaşamın da sona erdiği bilinci, insanların ölüm karşısında bir korkuya kapılmalarına yol açmıştır. Bu sebeple, “ölmek” kelimesinin telaffuzundan kaçınılarak ölmeyi anımsatan ifadeler zarif ve kulağa hoş gelen kelimelerle belirtilmiştir. Tarihçi kişiliğinin yanı sıra kendine has bir nesir üslûbuna sahip olan Vak’anüvîs Ahmed Vâsıf Efendi, “Mehâsinü’l-âsâr ve Hakâikü’l-ahbâr” adlı iki ciltlik tarihinde, insanoğlunun çoğu zaman duymaktan kaçındığı, duyduğunda ise hüzünlere boğulduğu ölüm gerçeğini, güzel, çarpıcı ve ilgi çekici ifadelerle isimlendirerek güzele dönüştürmüştür. Tarih’inde yer alan ölümle ilgili ifadeler, genellikle Arapça ve Farsça söz tamlamalarıyla kurulmuş söz öbekleri şeklinde yer almaktadır. Biçimsel olduğu kadar anlamsal olarak da büyük bir zenginlik gösteren bu güzel isimlendirmeler, Ahmed Vâsıf’ın nesir dilinde ve üslûbunda başvurduğu en etkili anlatım tarzlarından birisi olmuştur. Bu çalışmada, Ahmed Vâsıf’ın Tarih’inde ölümle ilgili yer alan ifadeler anlambilimsel perspektiften bir tasnif dahilinde incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: