Özet:

Fazla çalışma ücretine ilişkin talepler, işçi ile işveren arasında sık yaşanan uyuşmazlıklar arasında yer alır. Bu nedenle fazla çalışma kavramı, iş hukukunda önemli bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. 4857 sayılı İş Kanununun 41. maddesinde, kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalar, fazla çalışma olarak tanımlanmıştır. Günlük on bir saati aşan çalışmalar ve gece döneminde yedi buçuk saatin üzerinde yapılan çalışmalar, haftalık çalışma süresi aşılmamış olsa bile fazla çalışma olarak kabul edilmektedir. Fazla sürelerle çalışma ise 1475 sayılı İş Kanunundan farklı olarak, ilk kez 4857 sayılı İş Kanununda düzenlenmiştir. Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırk beş saatin altında belirlendiği durumlarda, kırk beş saate kadar yapılan çalışmalar, fazla sürelerle çalışma olarak tanımlanmaktadır. Mevzuat ile bazı işlerde fazla çalışma yaptırılamayacağı yasaklanmıştır. Bunun yanı sıra bazı kişilere fazla çalışma yaptırılması da yasaklanmıştır. Ancak fazla çalışmaya ilişkin sınırlamalar, kısmi süreli çalışmalar hariç olmak üzere fazla sürelerle çalışma için öngörülmemektedir. Fazla çalışma konusundaki düzenlemeler, ücret talepleri açısından olduğu kadar, iş sözleşmesinin feshinde de belirleyicidir. Fazla çalışma ya da fazla sürelerle çalışma talebinin hukuku aykırı olması ya da hukuka uygun talebin işçi tarafından reddedilmesi durumu, diğer taraf açısından iş sözleşmesinin haklı nedenle feshine yol açabilir. Yargı kararları ile de fazla çalışma konusunda bir takım esaslar ortaya konulmuştur. Bu kararlar da uyuşmazlıkların çözümü noktasında önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler: