Abstract:

Mevlânâ, bütün eserlerinde, özellikle de Mesnevî’de Allah’ın kendisine halife olarak yarattığı insanın bu sıfatı hak edebilmesinin, nefsini terbiye ederek “şirk, küfür, kibir, gazap, kin,  zulüm, düşmanlık, hırs, tama, haset, acelecilik” gibi şeytanî vasıflardan kurtulmasıyla mümkün olduğunu örneklerle vurgular. Bir eğitim metodu olarak çoğunlukla vermek istediği mesajı zıddıyla öğretmeyi tercih eden Mevlânâ, insanın yaradılışta kendisine verilen bu değere layık olabilmesi ve meleklere eş mükemmel bir tıynete ulaşması için; “itaat, şükür, alçak gönüllülük, hilm, adalet, sevgi, kanaat, sabır” gibi müspet sıfatlarla donanması gerekliliği üzerinde durarak müspet ve menfi sonuçları da açıkça verir. İnsanın bu müspet sıfatları öne çıkarmasını sağlayacak çarpıcı teşbih ve nasihatlerle, kâmil insan olmasında ve gerçek kulluk şuuruna erişmesinde rehberlik eder.  Şüphesiz bu şuura ulaşmayı engelleyecek menfi karakter özelliklerinden biri, belki debaşta geleni “hırs”tır. Mevlânâ,  Mesnevî’de bu konuyu “dünya hırsı, mal-mülk hırsı, mevki hırsı, yeme hırsı” gibi çeşitli alt başlıklara dair hikâyeler, teşbihler ve sosyal hayattan örneklerle ele almaktadır. Yazımızda, bu örnekler tespit edilerek, Mevlânâ’nın; insanın bu kötü huydan kurtulabilmesi için sunduğu telkin, ikaz ve öğütlerine dikkat çekmektedir.

Keywords: