Özet:

Bu çalışma, ‘Batı dışı modernlik’ kavramı bağlamında Türk ve Japon modernleşmelerini ele almaktadır. Batılılaşmadan modernleşmenin mümkün olduğuna inanan Türk muhafazakâr düşüncesi, Japonya’yı, tanıdığı ilk günden itibaren bir model olarak görmüştür. Buna göre, Japonya, gelenek ve değerlerinden taviz vermeden modernleşmeyi başarmıştır. Bu uzak ülkenin ekonomik dinamizminden etkilenen Türk entelektüeli, “Japon mucizesi”ne derin bir saygı ve hayranlık duymuştur. Ancak, Meiji Restorasyonu baz alınarak Japon modernleşme tarihi ele alındığında, batılılaşma sorununun toplumsal ve kültürel yaşamda nasıl bir etkide bulunduğu ve Japon düşüncesinde ne gibi değişimlere yol açtığı anlaşılmaktadır. Muhafazakâr modernleşmeyle aşırı batılılaşma arasında cereyan eden salınım, Türk modernleşmesiyle kıyaslama yapmayı anlamlı kılmaktadır. Bu konuda yaptığımız değerlendirmede, Osmanlı-Türk modernleşmesiyle -özellikle II. Abdülhamid ve Atatürk dönemleri dikkate alınarak- karşılaştırıldığında, “Japon mucizesi”nin, sanılandan görece başarısız olduğu ve “alaturka” modernleşmeden çok da farklı olmadığı görülmektedir. Bununla birlikte çalışmada, çeşitli reform örnekleri ve dönemsel-yapısal özellikler, tarihsel gelişmeler çerçevesinde ele alınarak değerlendirilmekte ve iki ülkenin siyasal-kültürel deneyimlerine ilişkin bazı tespitlerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: