Abstract:

Saraybosna, Balkan coğrafyasında önemli bir kültür merkezidir. Bosna-Hersek'in fethedilmesiyle birlikte kurulan Saraybosna, XVI. yüzyıldan itibaren Osmanlı-Türk kültürünün önemli bir kültür muhiti haline gelmiştir. İslam medeniyeti ve Türk kültürünün maddî, sözlü ve yazılı kültür unsurları Saraybosna'nın kültürel dokusunu oluşturmuştur. Geçmişten günümüze Saraybosna halkı ağırlıklı olarak Boşnaklardan teşekkül etmiştir. Halkı Boşnak olan ve Slavca konuşan bu Müslüman topluluk, Osmanlı döneminde Türkçeyi yazı dili olarak kullanmıştır. XVIII. ve XIX. yüzyılın başlarında Saraybosna'da yaşayan Molla Mustafa Başeski Boşnak olmasına rağmen eserini Türkçe yazmıştır.  Molla Mustafa Başeski, 1756-1804 yılları arasında Saraybosna'da yaşanan olayları konu edindiği bir Rûz-name kaleme almıştır. Rûz-name; XVIII. yüzyıl Saraybosna tarihi, Türkçesi (yazı dili) ve folkloru için önemli bir kaynak eserdir. Bu çalışmanın amacı, Molla Mustafa Başeski'nin Rûz-namesi ışığında Saraybosna'daki halk kültürünü ele almaktır. Çalışmamızda; Rûz-name'deki esnaf eğlenceleri, kuşanma törenleri, halk eğlenceleri, inanışlar, atasözleri ve deyimler, yağmur duası geleneği tahlil edilmiştir. Rûz-name'de görülen Saraybosna'daki halk kültürü verimlerinin içerik, işlev ve davranış kalıpları açısından Osmanlı İmparatorluğu'nun diğer merkezlerindeki (özellikle İstanbul) halk kültürü unsurlarıyla bütünlük gösterdiği tespit edilmiştir. Çalışmada ele alınan halk kültürü verimleri işlevsel metot ile değerlendirilmiştir.

Keywords: