Özet:

Modern zamanlarda İslam’ı hedef alan fikri saldırı ve yayınlarda, özellikle Batılı oryantalistlerin eserlerinde Garânîk Kıssası istismar edilmiş, yoğun bir biçimde Kur’ân’ın kutsiyetini ve Hz. Muhammed’in peygamberliğini yalanlayan bir obje olarak kullanılmıştır. Müslüman ilim adamı, mütefekkir ve araştırmacıların buna tepkisi, “Madem ki, bu kıssa istismar edilmektedir, öyleyse onu reddedelim, aslının-esasının olmadığını söyleyelim, böylece kendimizi de İslam’ı da ondan intaç eden tehlikelerden koruyalım.” tarzında gayet basit ve kestirmeden olmuştur. Konuyla ilgili ilmi araştırmaların tek yönlü kalmasına, hatta anlamsızlaşmasına yol açan bu tepkinin siyasi ve tarihi pek çok nedeni vardır. Ülkemizin üçüncü Diyanet İşleri Başkanı Ahmed Hamdi Akseki bu tepkiyi gösterenlerin başında yer almaktadır. O, Garânîk Kıssası hakkında yazdığı eserde Râzî, Ebû Hayyân, Kadı İyâz, Kastallânî gibi alimlere dayanarak, ilgili rivayetlerin sahih bir senede sahip bulunmadığını, mürsel, munkatı veya muzdarib olduklarını, metinlerinin birbirini tutmadığını, dolayısıyla uydurma haberler kategorisinde değerlendirilmeleri gerektiğini ileri sürmektedir. Oysa bu kıssanın reddi amacıyla selef alimlerinden yapılan alıntılar ciddi problemler içermektedir. Mesela, Râzî’nin İbn Huzeyme’ye, Ebû Hayyân ile Kastallânî’nin İbn İshâk’a yaptığı atıflar asılsızdır. Râzî’nin Beyhakî’ye, Kadı İyâz’ın Bezzâr’a atfen verdiği bilgilerde çarpıtma vardır. Akseki bu alıntı hatalarının hepsini eserinde dikkatsizce tekrarlamaktadır. Üstelik Garânîk Kıssasını kabul eden klasik dönem alimlerinden hiç bahsetmemekte, onların delillerini tartışmamaktadır. Onun, büyük oranda Abduh’un Mes’eletü’l-garânîk ve tefsîru’l-âyât isimli makalesinin Türkiye şartlarına uyarlanmış şekli gibi görünen eseri, Garânîk Kıssası hakkındaki rivayetleri ve görüşleri değerlendirmede yetersiz kalmış, Kur’ân savunmasını gereksiz ve temelsiz argümanlar üzerinden yapmıştır..

Anahtar Kelimeler: