Özet:

Cemil Meriç, 20. yüzyıl Türk edebiyatı ve düşüncesinin önemli simalarından biridir. Deneme türü eserleriyle bir çığır açmış, kendine has üslubuyla son yüzyıl Türk edebiyatına etki etmiştir. Meriç’in eserlerinin önemli yanlarından biri de bireysel ve toplumsal kimlik arayışını dile getirmesidir. Yaşadığı şartlar onu mensubu olduğu milletin kültürünü ve kimliğini sorgulamaya itmiş, bu süreçte bir yandan da kendi bireysel kimliğini oluşturmaya çalışmıştır. Bu arayışta yönünü ilk olarak Batı coğrafyasına ve onun temsil ettiği kültüre çevirmiştir. Ancak okuduğu eserler onu Hindistan’a yöneltmiş, bir süre Hint düşüncesi ve edebiyatı ile ilgilenmiş, yazılar yazmış ve bir eser ortaya koymuştur. Ancak Hint de onun kimlik arayışını bir çözüme kavuşturamamıştır. Sonunda bir bakıma kaçtığı yere, evine, kendi kültürüne dönerek kimlik arayışını sonlandırmıştır. Onun bireysel olarak yaşadığı bu arayış, toplumsal bir öneriyi de içermektedir. Çünkü onun kimlik arayışı toplumdan bağımsız bir arayış değildir. O, bir aydın olarak bu arayışı kendi toplumu adına da yaşamıştır. Dolayısıyla vardığı nokta toplumsal kimlik arayışı için de bir çözüm önerisi niteliği taşımaktadır. Meriç, bu arayış süreci içinde sürekli edebi eserlere göndermelerde bulunmuş, kimlik inşasında onların önemini vurgulamıştır. Bu bakımdan son yüzyıl Türk edebiyatında müstesna bir yere sahiptir. Bu çalışma onun kimlik arayışını, bu arayışın duraklarını ve niteliğini tespit etmeyi amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler: