Özet:

Savaşlar, pek çok milleti doğrudan ya da dolaylı olarak tesiri altında bırakan, etkileri uzun süre devam eden toplumsal bir hadise olarak tarih kitaplarında yerini alır. Bu tarih kitaplarında devletlerin başından geçen savaşların fiilî olarak bütün teferruatlarına yer verilir, vakalar kronolojik olarak kayıt altına alınır, arşiv belgeleri, vesikalar kaynak olarak kullanılır ancak tüm bunlar dışında var olan toplumsal taraf, savaşın maddî verileri dışında kalan manevî alan yalnızca bazı sanat dallarının ilgi alanına girer. Bu sanat dallarından biri olan edebiyat bazen aktüel olarak meseleleri kendi kurmaca dünyasına zemin yahut fon olarak alır, bazen de üzerinden yıllar geçtikten sonra hadiseler düşünce ve zaman ilmeğinden süzülüp kendine bir edebî eserde yer bulur. Bu eserlerin birbirlerinden farklı ortaya çıkış amaçları vardır: Kimi zaman, toplumun ve devletin en ihtiyaç duyduğu zamanda o ihtiyaca yanıt olarak karşımızda durur, kimi zaman sadece kendini ortaya koymak dışında bir gayeye hizmet etmez ve içinden çıkmış olduğu toplumdan asgarî izler taşımak haricinde bir misyonu olmaz, kimi zaman ise bir taşıyıcı konumunda hakikatin bire bir yansıtıcısı, “tarihe müstenit bir hikâyesi” olur. Fakat her ne maksatla bir edebî eser vücuda getirilmiş olursa olsun o eseri kendi devri ile birlikte değerlendirmek pek çok araştırmacının ufkunu açmıştır. Edebiyat araştırmacıları ise savaş dönemlerinde vücuda getirilen edebiyat ile yakından ilgilenmiştir. Zira bu dönemin eserleri, kendileri olmak yani kurmaca bir işlevi ihtiva etmek dışında devre dair pek çok ipucunu, bakış açısını, bütünüyle ferdî ve içtimaî hayatı aksettiren dikkate değer bir vasıta konumunda da olmuştur. Bu sebepledir ki kırılma noktalarının, büyük vaka zamanlarının eserleri incelenme ihtiyacı duyulmuş, ortaya pek çok yüksek lisans, doktora tezi, makale ve kitap çalışması çıkmıştır. Bu yazının amacı da Türk Edebiyatı ürünleri üzerine yapılmış savaş konusunu ihtiva eden tezler arasından seçilmiş örnekleri ele alarak tanıtmak ve bazı değerlendirmelerde bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler: