Özet:

Kur’ân, indiği toplumun dili üzere apaçık bir Arapça ile inzal edilmiştir. Dolayısıyla onun âyetlerinin çoğu, o toplum tarafından anlaşılmaktaydı. Anlaşılmadığı durumlarda bazen bizzat peygamber (s.a.s) âyetleri açıklayarak, bazen de sahâbe, peygambere inen ve anlaşılması zor olan ya da anlamı kapalı olan âyetlerin tefsirini, peygambere sorarak meydana gelen anlaşılmazlıkları çözüme kavuşturuyorlardı. Tâbiîn döneminden itibaren ise farklı milletlerle kaynaşmak, mezhepsel ihtilaflar, sahâbe döneminden uzaklaşmak vs. gibi sebepler ve ihtiyaçlardan dolayı pek çok tefsir eseri yazılmaya başlanmıştır. Bu tefsir eserlerini kaleme alan müfessirlerin geneli, kendinden önceki tefsirlerde gördüğü eksiklikleri gidermek veya daha mükemmel bir tefsir eseri koymak ve benzeri gerekçelerle Kur’ân’ın tefsirini, kendine has üslubuyla yeniden yazmıştır. Bununla birlikte tefsir sahibi pek çok müfessir, özel tefsir metoduna sahip olması veya kapalı ifâdeler kullanmaktan dolayı âyetlerin tefsirine getirdiği açıklamaların anlaşılmaması ya da ilgili âyetin anlamı hakkında var olan bütün görüşleri aktarma anlayışına sahip olması vs. gibi sebeplerden dolayı diğer müfessir ve bilginler tarafından haklı veya haksız bir şekilde eleştirilmiştir. Bir müfessir veya müellife atılan haklı veya haksız bir itham, insanların, onun eserine şüpheli bir şekilde yaklaşmasına ve bu eserin içerdiği faydalardan mahrum kalmalarına neden olabilir. Dolayısıyla bu ithamların iyice araştırılıp incelenmesi, hem müfessire hem de tefsir eserine yönelik olan bakış açılarını olumlu veya olumsuz etkileme açısından önem arz etmektedir. Buna binâen söz konusu eleştirilerden payını alan önemli bir müfessir olan Ebû Hasan el-Mâverdî’ye yöneltilen Mu’tezilî olma ithamlarının doğruluğunu araştırmak amacıyla, en-Nuketu ve’l-‘Uyûn adlı tefsirinde âyetlere getirdiği açıklamaları esas alarak ve ona karşı atılan ithamları birer birer inceleyerek bu makâleyi kaleme almayı uygun bulduk.

Anahtar Kelimeler: