Abstract:

Tasavvuf geleneğinde “virdi olmayanın vâridi olmaz” ifadesi, sufilerin ortak bir görüşünü yansıtır. Her tarikatın bir veya birden fazla virdi vardır. En yaygınlarından birisi “İkinci Pîr” olarak nitelenen Yahya eş-Şirvânî’ye ait Virdü’s-Settâr’dır. Halvetî mensupları tarafından sabahları okunur. Üzerinde on ayrı şerh yapılmıştır. Vird üç ana bölüme ayrılır. Tevhidi, sena ve münacât, salât, istiğfar ve dualardan oluşan metin, sufinin günlük yaşamına yansıyacak duygu ve düşüncelerin canlı tutulmasında önemli rol oynar. Antepli Halvetî şeyhi Şah Veli de bu virde yaşadığı bölgede inanç ve uygulamaları açısından sufileri tenkit edenlere karşı cevap, savunma ve açıklama amaçlı bir şerh yazmıştır. Torun Şah Veli’nin bilinen ve günümüze ulaşan tek eseri olan şerh çalışması Gunyetü’s-Sâlikîn, Gunyetü’s-Sâlikîn li-mâ Yuğnî ma-fîhi li’ş-Şâkkîn, Şerhu Virdi’s-Settâr ve Şerhu Virdi’s-Seyyid Yahyâ gibi farklı isimler altında yirmi civarında yazma nüsha halinde çeşitli kütüphanelerde yer almaktadır. Şah Veli’nin, bu eserde sergilediği değerlendirmeler ve tahliller, empati yaparak ortaya koyduğu sorular ve cevaplar, vird metninde geçen kelimelere ilişkin sunduğu sözlük ve ıstılah bilgileri, içerisinde orijinal denilebilecek fikirleri barındırması açısından dikkat çekicidir. Ayrıca eserden, Şah Veli’nin, dini ilimlerin hemen her alanında, özellikle de Tefsir, Hadis ve Fıkıh ilimlerinde oldukça zengin bir literatüre vakıf olduğu anlaşılmaktadır. Şah Veli, Antep’te tasavvufun sağlıklı bir inanç ve amel boyutunda devamını sağlayan manevi mimarlardan birisi olarak kabul edilebilir.

Keywords: