Özet:

Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi, Batılı anlamda ilk Osmanlı aydınının ortaya çıktığı dönemdir. Osmanlı aydını, Batılılaşma siyaseti çerçevesinde askeri ve sivil memur yetiştirmek amacıyla açılan okullarda yetişen ya da doğrudan Avrupa kentlerinde eğitim gören kadroların içerisinden çıkmıştır. Aldıkları eğitim sonucu Batı’daki gelişmeleri takip etmeleri, hem siyasi hem de kültürel pek çok bilgiyi içeriye aktarmalarını sağlamıştır.                 Osmanlı’nın ayakta kalmasının Batılı-modern bilginin daha fazla dolaşıma girmesi ile mümkün olacağını düşünen Osmanlı aydını içerisinde Beşir Fuad (1852?-1887), üzerinde durulması gereken önemli bir şahsiyettir. Onu önemli kılan; edebiyat, biyoloji, matematik, fizik, sosyoloji, dil ve eğitim, felsefe gibi pek çok alana yayılmış bir ilgi alanına ve birikime sahip olmasıdır. Pozitif bilimlere ve dolayısıyla olgulara olan güvenci, üzerine fikir beyan ettiği tüm konularda pozitivist ilkeleri kendisine referans almasını sağlamıştır.                 Makalemizde Fuad’ın aydın kimliği, arka planda 19. yüzyılın özellikleri olmak üzere aldığı eğitim ve beslendiği Batılı kaynaklar üzerinden sorgulanacaktır. Yazı hayatının büyük bir kısmını oluşturan edebi faaliyetlerinin üzerinde durmak ise sadece edebiyata yüklediği anlamı değil, bir bütün düşünceleri ve fikirlerini çözümlemek açısından önemlidir. 

Anahtar Kelimeler: