Özet:

Bu çalışmada, vergi denetiminde yoklama ve inceleme elemanlarına verilen ve Türk Vergi Hukuku yazınında elkoyma/zapt yetkisi olarak nitelendirilen düzenlemeler ele alınacaktır. Elkoyma,  pek çok temel hak ve hürriyete doğrudan müdahale eden bir işlemdir. Anayasa, temel hak ve hürriyetlerin özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasa’nın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabileceğini düzenlemiştir. Anayasa’ya göre, hâkim kararı/onayı olmadıkça, kimsenin üstü, özel kağıtları ve eşyası aranamaz ve bunlara el konulamaz ve yine hâkim kararı/onayı bulunmadıkça kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya elkonulamaz. Vergi Usul Kanunu ise vergi denetim elemanlarına bu hükümlere aykırı yetkiler vermektedir. Vergi denetim elemanları, bazı hallerde hâkim kararı/onayı olmaksızın kişilerin defter ve belgeleri ile mallarına elkoyma yetkisine sahiptir. Bu yetkiler, kişilerin özel hayatın gizliliği, konut dokunulmazlığı, mülkiyet ve kendini suçlamama/susma haklarını ihlâl eder nitelikte olup Anayasa’ya aykırıdır.  Çalışmanın amacı, yoklama ve vergi incelemesi yapan denetim elemanlarına tanınan söz konusu yetkilerin Anayasa’ya aykırı yönlerini ortaya koymak ve hukuka aykırılıkların giderilmesi yönünde çözüm önerileri sunmaktır. 

Anahtar Kelimeler: