Özet:

Karl Marx’ın ilk cildi 1867 yılında yayınlanan başyapıtı Kapital’in çevrildiği ilk yabancı dil Rusçadır. Rusya’da 1860’lardan itibaren gelişen Rus Popülist hareketine (Narodnizm) bağlı bir grup aydının üstlendiği Rusça çeviri 1872 yılında yayınlanmıştır. Kapital’in Rusça baskısı kısa sürede sıra dışı bir ün kazanmış, farklı politik çevreler tarafından ilgiyle karşılanmıştır. Kapital, yayınlanmasını izleyen dönemde farklı kesimlerden Rus aydınların Avrupa’nın son feodal kalesi olan Rusya’daki toplumsal değişimin yönü üzerine yürüttükleri hararetli tartışmalarda önemli bir başvuru kaynağı olmuştur. Bu dönemde Avrupa’daki devrimci dalganın doğuya kaydığını saptayan Marx, Kapital’in Rusça baskısının karşılaştığı yoğun ilginin de etkisiyle dikkatini Rusya’daki toplumsal gelişmelere yöneltmiş, buradaki tartışmaları daha yakından izleyebilmek için Rusça öğrenmiştir. 1870’lerin başından 1883 yılındaki ölümüne kadar Marx’ın entelektüel ve siyasal faaliyetlerinde Rusya’daki gelişmeler önemli bir yer tutmuş, Kapital’den hareketle kendi tarih ve toplum kuramı üzerine yürütülen tartışmalara Engels ile birlikte yakından müdahale etmiştir. Birçok yazar, Batı Avrupa’nın tarihsel ve güncel deneyimine dayanarak kaleme alınan Kapital’in geri ve feodal bir ülkede kısa sürede büyük bir başarı elde etmesini tarihsel bir sapma olarak yorumlamıştır. Bu incelemede, Kapital’in Rusya’daki başarısının arkasında yatan entelektüel ve maddi koşullar açıklığa kavuşturulmaya çalışılmakta ve Kapital’den hareketle Rusya bağlamında yürütülen tarihsel maddecilik ve politik ekonomi tartışmaları değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler: