Özet:

Bir seyyahın gezip gördüğü yerler hakkında bilgi verdiği eser anlamına gelen seyahatnâmelere Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında sıkça rastlanmaktadır. Klasik Türk edebiyatında sergüzeştnâme, gazavâtnâme, fetihnâme, esâretnâme ve sefâretnâme gibi bazı türdeki kitaplarda da yolculuk hatıraları bahis konusu olmuştur. Muhtevalarına göre isim alan seyahatnâmeler arasında manzum ve mensur hac konulu eserler önemli yer tutar. Müslümanlar için dinî bir görev olan hac, İslâm coğrafyasında her yıl nüfus hareketliliği meydana getiren bir ibadettir. Hac vazifesini yerine getiren bazı yazarlar yapmış olduğu bu yolculukları kaleme almışlardır. Hacı adaylarının seyahat izlenimlerini anlatan bu eserler yolculuk sırasında uğranılan yerlerle ilgili bilgi içermesi açısından mühimdir. Bu kitapların bir kısmı bilgi, hatıra, rapor ve rehber  mahiyetindedir. Rehber nitelikli hac seyahatnâmeleri, hacca gitmek isteyenler için hem kılavuz olması hem de eser sahibinin yolculuğunu anlatması bakımından önem arz eder. Bu türde kaleme alınmış eserlerden birisi de 18. asır şairlerinden Cûdî’nin, Şâm ve Mekke arasındaki menzilleri konu edindiği manzum seyahatnâmesidir. Söz konusu metinde kaside nazım şekli tercih edilmiş ve her gidilen menzil birkaç beyitle tanıtılmıştır. Bu yazıda hac seyahatnâmelerinden bahsedilmiş ve Cûdî’nin hac manzumesi detaylı olarak incelendikten sonra eserin metni verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: