Özet:

Kaynak ülkeden yasadışı olarak ihra. edilen kültür varlıklarının iadesinde karşılaşılan.nemli sorun eserler üzerindeki mülkiyet hakkının ispatlanmasıdır. Tescil ve tasnif edilmiş kültür varlıklarında (kamu ve .zel koleksiyonlar) mülkiyetin kime ait olduğunun ispatı kolaydır. Ancak ka.ak kazılarla ortaya .ıkmış ve tasnif ve tescile t.bi tutulmamış arkeolojik objelerin iadesi davalarında mülkiyetin kime ait olduğunun ispatı büyük zorlukları beraberinde getirmektedir. Zira bu davalarda devletin mülkiyet iddiası kendi ülkesinde bulunan bütün kültür varlıklarının devlete ait olduğunu tespit eden kendi kanununa dayanmaktadır. Bu durumda mülkiyet hakkı devlete zilyetlik şartı olmaksızın ge.mektedir. Bir başka ifadeyle kaynak ülke kültür varlığı bulunduğunda (hatta bulunmadan .nce) başka bir işleme gerek kalmaksızın kanunen mülkiyet hakkını elde etmektedir. Bu bağlamda İngiliz Yüksek Mahkemesinin Barakat davasında verdiği karar .ok .nemlidir. Mahkeme bu kararda İran devletinin ülkesinde bulunan kültür varlıkları üzerinde devletin mülkiyet hakkı olduğunu .ng.ren kanunlarını tanımıştır. Mahkeme ayrıca mülkiyet kanunları ile ihracat düzenlemeleri arasında ayrım yapmış ve kaynak ülkenin mülkiyet hakkı .ng.ren kanunlarının tanınmasının yabancı kamu hukuku kuralının icrası anlamına gelmeyeceğini hüküm altına almıştır. Zira mülkiyet hakkına dayanan talep egemenlik hakkı iddiası ya da icrası ile ilgili değildir. Barakat kararı şüphesiz diğer ülkelerin kararlarını etkileyecek ve kaynak ülkelerin kültür varlıklarına kavuşmalarına yardım edecektir.

Anahtar Kelimeler: