Özet:

Kelkit Çayı, Kuzey Anadolu Fayı tarafından kontrol edilen son derece çizgisel bir vadi şekline sahiptir. Litolojik geçişlerin keskin, topoğrafik rölyef ve eğimin yüksek olduğu bir sahadır. Çalışma alanını oluşturan Kelkit Çayı’nın aşağı çığırı (Umurca-Koyulhisar arası) tektonik ve jeomorfolojik süreçlere bağlı gelişen heyelanların yoğun olduğu bir bölgedir. Çalışmanın amacı heyelan tehlikesinin yüksek olduğu bu alanda heyelanların jeolojik ve jeomorfolojik koşullara bağlı dağılım karakteristiğini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda yüksek çözünürlüklü (SPOT, WorldView) uydu görüntülerinden oluşturulan heyelan envanterinin doğruluk kontrolleri arazi çalışmaları ile sağlanmıştır. Çalışma alanında 0.004-23.2 km2 arasında değişen 433 heyelan belirlenmiştir. Bu heyelanlar; akma, düşme, kayma tipinde olmak üzere üç ana sınıf altında haritalanmıştır. Heyelan tiplerinin eğim, rölyef, yükselti değer aralıklarında farklı dağılım gösterdikleri, litolojik olarak ise heyelanların Eosen volkanik çökel kayalarda ve Maestrihtiyen kireçtaşlarında yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Özellikle birçoğunun kaya düşmeleri olduğu küçük heyelanların faya yakın zonlarda meydana geldiği tespit edilmiştir. Çalışmada haritalanan heyelanların belirli bir topoğrafik eğim ve rölyef değerleri arasında dağıldıkları ve jeomorfolojik açıdan geliştikleri alanların rastlantısal olmadığı, üst kesimlerde daha düze yakın plato aklanında ve paleo-heyelan topoğrafyaları içerisinde biriken karların ani erimesinin bu sürecin heyelanların tetiklenmesindeki ana neden olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: