Abstract:

Son yıllarda, sosyal ağ kapsamında gerçekleşen bireysel olaylara ait kararların anlaşılması ve modellenmesi üzerine birçok çalışma yapılmaktadır. Bilgisayar temelli iletişim,  dijital veri depolama, Web 2.0 teknolojilerinin sunmuş olduğu kullanıcı etkileşimli dinamik yapı, sosyal ağ sitelerinin sunmuş olduğu yeni veri kaynakları ilginç araştırma sorularının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Dolayısıyla, sosyal ağ yapılarının modellenmesi üzerine odaklanan sosyal ağ analizi alanında bilimsel çalışmalar yakın zamanda hız kazanmıştır. Çalışma, sosyal ağ yapılarının modellenmesi üzerine odaklanan yapıların karılaştırmalı olarak irdelendiği, teorik bir çalışmadır. Ele alınan modeller, genel kullanım alanlarına, kullanılan veri setlerinin yapılarına, modellerin bileşenlerine ve ele aldıkları değişim türlerine göre sınıflandırılmıştır. Çalışma, bu alanda yapılacak yeni çalışmalarda kullanılacak modellin saptanmasında yol gösterici niteliktedir. Çalışmada, literatürde yer alan, sosyal yapılarının değerlendirilmesi ile ilgili dört önemli model ele alınmıştır. Multinominal logit model ilk kez ekonomistler tarafından tartışılmaya başlamış ve daha sonra sosyal ağ analizine odaklanan bazı modellerde sıklıkla kullanılmıştır. Yapısal ağ analizine odaklanan diğer modellerden üstel rasgele grafik modelleri (ERGMs), 1970'lerden günümüze sürekli geliştirilerek aktörler tarafından verilen kararların yapısal efektlerinin sunulmasında kullanılmaktadır. Stokastik aktör bazlı modeller ise, yapısal ağ kararlarını stokastik bir süreç içerisinde değerlendiren panel veri analizine dayalı, farklı parametre tahminlerine olanak tanıyan bir modellemedir. İlişkisel olay bazlı model, klasik olay bazlı modellemelerden uyarlanmış bir modelleme olup, son yıllarda önem kazanmıştır.    Çalışmada, sosyal ağ yapılarının incelenmesi ile ilgili bahsi geçen modeller tarihsel bir akış içerisinde ele alınmış olup, teorik alt yapıları ile ilgili bilgilere yer verilerek karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Bu sayede, sosyal ağlarda, ağ ve davranış dinamiklerinin incelenmesine odaklanacak gelecekteki çalışmalar için, seçim sürecinin modellenmesinde multinominal logit model, ağ değişiminin grafiksel sunumunda üstel rasgele grafik model, ağ ve davranış değişiminin sunulmasında stokastik aktör bazlı model ve aktöre değil olaya odaklanılan çalışmalarda ilişkisel olay çerçeveli modelin tercih üstünlüğünün olabileceği sonucuna varılmıştır.   Anahtar Kelimeler: Sosyal Ağ Analizi; Multinominal Logit Model; Üstel Rasgele Grafik Modelleme; Stokastik Aktör Bazlı Modelleme; İlişkisel Olay Bazlı Modelleme

Keywords: