Özet:

İslâm medeniyetinin hâkim olduğu yerlerde vakıf, her alanda toplumsal ihtiyaçların karşılanmasında kullanılanönemli araç olmuştur. Söz konusu hizmetin yapı taşlarını oluşturan cami, medrese, hastane, imaret, kervansaray veya köprü gibi dinî ve hayrî yapılar ile buralarda kullanılan menkul eşyalar, zaman içerisinde kullanılamaz hale gelebilir ya da ihtiyaç dışı kalabilirler. Bu durumda tağyîr, vakfa ait malın yeniden amacına uygun bir şekilde kullanılabilmesini mümkün kılan bir yaklaşımdır. Tağyîr, vakıf malın başka bir mal ile değiştirilmesini esas alan istibdâl haricinde, mevcut mal üzerinde gerçekleştirilebilecek her türlü değişikliği içine almaktadır. Bu çalışmada, vakıf şartlarının değiştirilmeden korunması zorunluluğu ile ilgili önemli problemlerden birini teşkil eden tağyîr konusu, çeşitli mezhep ve görüşlere ait temel kaynaklar üzerinden tartışılmaktadır. Vakıf malın menkul–gayri menkul, hayrât–müstegallât ya da mescid vakfı olmasına bağlı farklı değerlendirmeler bulunsa da söz konusu uygulamanın ağırlıklı olarak Hanbelîler, kısmi olarak da Hanefîler, Mâlikîler ve Zeydîler tarafından kabul edildiği görülmektedir. Şâfiîler ise genel yaklaşımlarına uygun olarak vakıfta değişikliğe karşı çıkmışlardır. Tağyîr ile amaçlanan şey, vakıftaki değişmezlik esası ile ihtiyaca binaen yapılması gereken değişiklikler arasındaki hassas dengeyi koruyarak, her iki halde de arzu edilen devamlılığı gerçekleştirmektir.

Anahtar Kelimeler: