Özet:

Osmanlı İmparatorluğu’nun 17. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ekonomik ve askeri anlamda gerilemeye başlamasıyla birlikte önemli sorunlarda artık gün yüzüne çıkmaya başlamıştır. Bu dönemden sonradır ki devletin güçlendirilmesi ve tekrar eski ihtişamlı dönemlerine geri götürülmesi amacıyla düşüncelerde beliren yenileşme olgusu, yüzyılın sonlarına doğru kaybedilen savaşlarla birlikte hayata geçirilmesi zorunlu bir dönüşüm sürecini de beraberinde getirmiştir. Rönesans’la birlikte düşünce temellerini tamamlayan Batı dünyası aynı dönemlerde bu temeller üzerine inşa ettiği Batı Medeniyeti’nin ürünlerini almaya başlamış olarak görünür. Bu nedenledir ki, diğer dünya ülkeleri tarafından takip edilmesi ve örnek alınması gereken bir konuma yükselmiştir. Gerilemeye başlayan Osmanlı İmparatorluğu için de Batı’yı örnek olarak almaktan başka seçenek olmadığını tarihçilerimiz dile getirmektedirler. Batılılaşma kavramı bizde birçok isimde ve anlamda ele alınmış olmasına karşın (muasırlaşma, medenileşme, yenileşme, garplılaşma, çağdaşlaşma, modernleşme, vs.) asıl manada toplumumuzu ve geleceğimizi etkileyen bir unsur olarak, kültür değişmelerini içermesi yönünden ve eğitim kurumlarının değişmesi bakımından, sonraki süreç içerisinde diğer anlamlarından bizim için daha önemli olmuştur. Bu yaklaşım içerisinde ele alınacak olduğunda, önemli kültür değişimlerine sebep olması bakımından 18. yüzyılı Osmanlı için Batılılaşmanın başlangıç tarihi olarak alabiliriz. Batılılaşma dönemindebüyük değişimi eğitim alanında yapmış olduğumuz açıktır. Öyle ki, ilk değişim hareketleri olan askeri alanda yapılan yeniliklerde bile, Avrupa’dan getirilen eğitimciler görev almış daha sonra ise bu girişimler eğitimin giderek sistemli bir hal alması sonucuna bağlanmıştır. Askeri yenileşme çabaları sonucunda önce bu alanlardaki eğitim anlayışı ve sistemi ele alınmış ve zamanla genel anlamıyla eğitim anlayışı da bu çerçeve içinde genişlemiştir. Bu değişime bağlı olarak Avrupa tarzında oluşturulan yeni eğitim kurumları ülkede yerleşmeye başlamıştır.

Anahtar Kelimeler: