Abstract:

   Osmanlı Devleti kapitülasyonları uluslararası ilişkilerde önemli bir araç olarak kullanmıştır. Güçlü olduğu dönemlerde değişik ülkelere tek taraflı olarak bağışlanan bu ticari ayrıcalıklar mali ve iktisadi sebeplerin yanında siyasal yönü de ağır basan dostluklar kazanılmasında etkili olmuştur. Ancak diğer taraftan kapitülasyonlar, doğu ticaret yollarının yön değiştirmesi ve Avrupalıların verilen imtiyazlarla pazar hakimiyetlerini artırmaları sonucu Osmanlı Devleti’nin çöküşünü hazırlayan temel etmenlerden biri olmuştur. Fransa’ya verilen kapitülasyonlar ön plana çıkmakla birlikte İngilizlerle yapılan ticaret anlaşması da bu alanda oldukça önemlidir. Çalışmamızda ilk zamanlarda iktisadi ve siyasi işlevi açısından Osmanlı lehinde başarılı bir şekilde uygulanan fakat daha sonraları ülke ekonomisinde büyük zararlara yol açan ve Osmanlı’nın sanayileşmesini engelleyen unsurların başında gelen kapitülasyonlar iktisadi ve siyasi etkileri açısından analiz edilmiştir.    

Keywords: