Özet:

Dil, çok sayıda bileşenden oluşan karmaşık bir sistemdir. Bu bileşenlerinönemlilerinden biri de her bireyin deneyimine, bilgisine bağlı olarak zihninde farklı şekilde tasarladığı tasarım ürünü olan kavramlardır. Bu makale, aile gibi dar bir ortamdan uzaklaşıp okul gibi geniş bir ortama yönelen ilkokul birinci sınıf çocuklarının dil kullanımlarında sergiledikleri kavramsal sapmaları sözcüksel, sessel, anlamsal ve dilbilgisel düzeyde saptamayı ve bu sapmaların cinsiyete göre değişimlerini ve söylemsel değerlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Farklı sosyo-ekonomik çevredeki üç kamu okulunun üç ayrı sınıfında öğrenim gören birinci sınıf yedi yaş öğrencileri araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Verileri toplama yöntemi olarak “klinik yöntem” ve “katılımcı sohbet” yöntemi kullanılmıştır. Her sınıftan 15 kişilik 3 kız ve 3 erkek grupları oluşturulmuş, katılımcıların birbirleriyle kaynaşmaları ve ortama alışmaları için 15 dakikalık hazırlık çalışması yapılmıştır. Her grupta ayrı ayrı diyalog tarzında gelişen doğal konuşmalar 30 dakika boyunca ses kayıt cihazıyla kaydedilmiştir. Sohbetler okul, aile vb. yaşamı gibi günlük konular çerçevesinde oluşturulmuştur. Veriler, betimsel ve içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmaya konu olan dört sapma alanında kız ve erkeklerin farklı düzeylerde dilsel sapmalar yaptıkları, sapmalarda cinsiyetin ayırt edici bir etken olmadığı ve dilin; sosyal, etkileşimsel, mekanik, yaratıcılık, kuralcı ve diyalektik yönünün ön plana çıktığı sonucuna ulaşılmıştır.       

Anahtar Kelimeler: