Özet:

Türkiye Selçuklu Devleti’nin, Moğol Baycu Noyan komutasındaki ordularla karşılaştığı Kösedağ Savaşı’nın seyri esnasında gerçekleşen olaylar ve sonuçları bakımından incelenmesi gereken Türk tarihinin kaydettiği önemli olaylardan birisi olmuştur. Savaş öncesinde Türkiye Selçukluları iç isyanlar yüzünden sarsıntıya uğramıştır. Savaşın başından itibaren de hatalı kararlar veren Sultan II. Gıyaseddin Keyhüsrev ve savaşa iştirak edenlerin oynadıkları roller sonucunda, Moğol ordusu kolay bir zafer kazanmıştır. Selçuklular idaresinde cennet gibi olan ve halkına saadet günlerini yaşatan Anadolu, hiçbir mukavemet görmeden ilerleyen ve yeryüzünü alt üst eden Moğol ordusu tarafından istila edilmiştir. Türkler, Ermeniler ve Gürcüler arasındaki ilişkilerin Selçukluların Anadolu’ya girişi ile başladığı kaynaklar tarafından belirtilmektedir. Bizans yönetiminde baskı altında yaşayan Ermeniler, Selçukluları kurtarıcı olarak karşılamışlardır. Ancak Haçlı Seferleri sırasında Hıristiyanlar, hem Ermenileri hem de yer yer Gürcüleri Türklere karşı kışkırtmışlardır. Haçlıların yardımı ile Çukurova bölgesini ele geçiren Ermeniler burada bir baronluk oluşturmuşlardır. Türkiye Selçuklu Sultanları İzzeddin Keykâvus ve Alâeddin Keykubâd zamanında Selçuklular, Ermenileri kendilerine tabi hale getirmişlerdi, ancak 1243 Kösedağ savaşı sırasında Ermeniler Selçuklulara verdikleri sözü tutmamışlardır. Çalışmamızda Kösedağ Savaşı’nda rol oynayan Ermeni ve Gürcü güçlerinin savaşın seyrine olan etkileri incelenmiştir. Ayrıca savaşın kaybedilmesinde Selçuklu devlet adamlarının etkisi de kısaca belirtilmiştir. Kösedağ Savaşı ile ilgili çeşitli dillerde (Arap, Süryani, Ermeni, Fars, Gürcü) yazılmış tarihsel kaynaklar bize çok değerli bilgiler vermektedir. Bu kaynaklar konuşlandırılması, birliklerin etnik yapısı ve savaşın gidişini ayrıntılı olarak anlatmaktadır. Çağdaş Türk tarihçileri Moğol ve Ön Asya toplulukları hakkında önemli bilgiler vermekle beraber Ermeni ve Gürcüler ile olan ilişkiler ve Selçuklu Devleti’nin yıkılışındaki etkileri, Ermeni-Gürcü eserlerinden faydalanarak savaşlardaki rolleri incelenmeye muhtaçtır

Anahtar Kelimeler: