Özet:

Abstract Tartışmacı metinde yazar, bir görüşü veya düşünceyi, karşıt görüşü çürüterek gerekçelerle kendi görüşüne okuyucuyu inandırmasıdır.  Tartışmacı metin, ana ve yardımcı elementler olmak üzere iki ana kısımdan oluşmaktadır (Tiryaki, 2011). Ana elementler; veri, iddia, karşı iddia ve sonuçtur. Yardımcı elementler, destek gerekçesi ve çürütme gerekçesidir. Gerekçeler, yazarın görüşünü kuvvetlendiren dil birimleridir. Bu dil birimleri, iddianın gelebilecek saldırılara karşı nasıl başarılı bir şekilde savunulabileceğini ve karşı iddianın nasıl çürütebileceğini gösteren unsurlardır (Eemeren ve Grootendorst, 2004). Bu araştırmanın amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının tartışmacı metinlerinde gerekçelendirmede kullandıkları düşünceyi geliştirme yollarını tespit etmektir.  Çalışmanın modelini nitel araştırma tekniklerinden betimsel tarama oluşturmaktadır. Çalışma grubunu, Mustafa Kemal Üniversitesi Türkçe Öğretmenliği bölümünde öğrenim gören 3 ve 4. sınıftan toplam 100 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen “Tartışmacı Metin Yazma Formu” kullanılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi yönteminden yararlanılarak elde edilen metinlerin gerekçeleri, destek ve çürütme gerekçesi olarak ayrı ayrı sınıflandırılmıştır. Daha sonra bu gerekçeleri oluşturmada kullanılan düşünceyi geliştirme yolları içerik analizi ile tespit edilerek örnek metinlerle sunulmuştur. Bu sonuçlar, frekans (f) ve yüzde (%) değerleri ile tablolaştırılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda tartışmacı metinde kullanılan düşünceyi geliştirme yollarının destek gerekçesine göre dağılımı şu şekildedir: Açıklama (% 38.91), örnekleme (%23.15), karşılaştırma (%15.27), benzetme (%12.31), zıtlıklardan yararlanma (%6.89), tanık gösterme (%3.44) ve sayısal verilerden yararlanmadır (%0). Çürütme gerekçesine göre dağılımı, açıklama (%29.29), örnekleme (%25.25), karşılaştırma (%23.23), benzetme (%9.09), zıtlıklardan yararlanma (%12.12), sayısal verilerden yararlanma (%1.01) ve tanık gösterme (%0) şeklindedir.  

Anahtar Kelimeler: